Daşoguz welaýaty

Daşoguz
Ýurt	Türkmenistan
Paýtagt	Daşoguz
Koordinatlar	41°00′00″ dg. g. 58°30′00″ gd. u. / 41.00000° dg. g. 58.50000° gd. u. (G) (O) (Я)Koordinatlar: 41°00′00″ dg. g. 58°30′00″ gd. u. / 41.00000° dg. g. 58.50000° gd. u. (G) (O) (Я)
Içerki bölünme	7 etrap
Häkim	Nazarmyrat Nazarmyradow
Düýbi tutuldy	1993 fewral 12
Öňki ady	1992-ä ýyla çenli — Daşoguz oblasty
Meýdan	73 430 km²
Klimat görnüşi	kontinental
Resmi dil	türkmen dili\|türkmen dili
Ilat	1 370 400 adam adam (2005)
Gürlük	18,66 ad./km²
Milli düzüm	türkmenler ; ruslar, özbekler, ermeniler
Konfessional düzüm	musulmanlar, ortodokslar, buddistler, ýahudiler, katolikler we ş.m.
Ýaşaýjy ady	daşoguzly
Sagat guşaklygy	UTC+5
Telefon kody	+993 (322)
Poçta indeksleri	746300
Awtoulag kody	DZ
Resmi saýt	dashoguz.gov.tm

Daşoguz welaýaty

Daşoguz welaýaty Türkmenistanda administratiw bölek.

Daşoguz (Дашховуз, Ташауз) (Türkmen dilinde Daşoguz). Onuň köne ady Daşhowuz, Daş we howuz sözleriniň utgaşmasy bolup, daşdan ýasalan howzy aňladýar. Aslynda Daşoguz daşarky oguz diýmekdir. Orta asyrlarda türkmen taýpalary içerki we daşarky ikä bölündi. Türkmenistanyň demirgazygyndaky şäher Daşoguz welaýatynyň paýtagty. Şawat (Amyderýa derýasynyň suwaryş kanaly) kanalynyň iki kenarynda ýerleşýär. Wokzal, awtobus duralgasy we howa menzili bar. Ilaty - 166,5 müň.

Şäher 1681-nji ýylda, Türkmen topraklary bilen serhetde ýerleşýän Hywa hanlygynyň gyrasynda kerwensaraý hökmünde esaslandyryldy. 1873-nji ýylda Hywa hanlygynyň çäginde Russiýa imperiýasyna girizildi. Şeýle hem Daşkent garawulynyň merkezi bolup hyzmat edipdir. 1920-nji ýyldan başlap, Horezm Halk Sowet Respublikasynyň çäginde, 1924-nji ýyldan bäri şäher Türkmen welaýatynyň merkezi bolup durýar. 1924-nji ýylyň oktýabr aýyndan başlap, Türkmenistan Sowet Sosialistik Respublikasynyň çäginde, 1925-nji ýyldan bäri sebit merkezi; 1939-63-nji ýyllarda welaýat merkezi, 1970-nji ýyldan bäri welaýat merkezi bolup durýar. 1992-nji ýylda ulanylan rus dilinde TAŞAUZ ady Türkmen dilinde DAŞHOWUZ adyna üýtgedildi. 1999-njy ýylda Prezident Saparmyrat Nyýazowyň teklibi bilen Daşoguz diýlip atlandyryldy.

Şäher transporty jemgyýetçilik awtobuslary, mikroawtobuslar, şäher we hususy taksiler bilen üpjün edilýär. Şäherde Türkmenistanyň iň köne howa menzillerinden biri bar. Sowet döwründe Aşgabat, Moskwa, Ufa, Leningrad, Daşkent, Mineralniýe Wody, Baku we ş.m. Şäherlere köp ekspedisiýa boldy. Aşgabat, Mary,Türkmenabat, Balkanabat we Türkmenbaşy şäherlerine yzygiderli gatnawlar bar. Şäherde şäherara awtobus terminaly bar. 1994-nji ýylda trolleýbus ammaryny gurmak kararyna gelindi, ýöne düşnüksiz sebäplere görä edilmedi. Daşoguz otly bekedi 1996-njy ýylda döredilip, Türkmenistanda we Aral sebitinde iň uly we iň döwrebap hasaplanýar.

Umumy maglumat[düzet | çeşmäni düzet]

Bu welaýat Türkmenistanyň demirgazygynda ýerleşip, demirgazyk-günbatarda, demirgazykda we demirgazyk-gündogarda Özbegistanyň düzümine girýän (awtonom) Garagalpagystan respublikasy we Horezm welaýaty bilen, günortada Türkmenistanyň Ahal welaýaty bilen, günorta-gündogarda Lebap welaýaty bilen, günorta-günbatarda bolsa Balkan welaýaty bilen araçäkleşýär. Meýdany 73.4 müň km². Ilaty: 893.7 müň adam.(1994 maglumaty)

Tebigaty[düzet | çeşmäni düzet]

Demirgazygyny Horezm pesligi, Günortasyny Üňüz aňyrsy Garagum tutýar. welaýaty, gündogardan günbatardan Amyderýanyň gadymy hanalary bolan Döwdan we Derýalyk kesip geçýär. Bu hanalaryň ugrunda Orungum, Öwezaly, Urpakgum, Ataçagan, Sekizatly, Bäşoý, Garaporsaň, Lawak, Eşegarbat ýaly çägelikler, Garadaşly, Gökçäge ýaly birnäçe uly bolmadyk köller ýerleşýär.

Pesligiň demirgazygynda palezoý we mezozoý döwürleriniň jynslaryndan düzülen uly bolmadyk Gubadag, Misginata, Ýylangyr belentlikleri ýer tutýar.

Gubadagda mermer we granit, käbir ýerlerde oňat hilli kerpiç we keramiki önümleri taýýarlamakda ulanylýan toýun, Düzgyrda nahar duzunyň çykýan ýerleri bar.

Beýleki welaýatlara garanda has demirgazykda ýerleşensoň Daşoguzda gyş sowugrakdyr. Ýanwar aýy ortaça temperatura -4 we -7 gradusdyr. Käwagtlar -36 derejä ýetýän aýazlar we +44 derejeden geçýän yssy hem bolýar. Tomus yssy hem-de gurak bolýar. Iýul aýynda ortaça temperatura +27-29 gradus, käwagtlar +43-44 gradus hem bolýar. Bu welaýatyň territoriýasy Türkmenistanda ygalyň iň az ýagýan ýeridir, bir ýylda ýagýan ygal mukdary 100 millimetre ýetmeýär. 86-98 millimetr bolýar. Welaýatyň klimaty bu ýerde şaly, orta süýümli gowaça we beýleki oba hojalyk önümlerini ýetişdirmäge amatlydyr. Welaýatyň esasy suw çeşmesi Amyderýadyr.

Ilaty[düzet | çeşmäni düzet]

Welaýatyň esasy ilaty türkmenler bolup, ol ilatyň 60%-e golaýyny tutýar (1995 maglumaty), özbekler, gazaklar we ruslar hem ýaşaýar. Ilat gürligi ortaça: 1 km²-de 12.2 adam bolup, ol hemme ýerde birmeňzeş däldir. Ilatyň agramly bölegi oazis böleginde ýerleşýär. Gubadag, Boldumsaz etraplarynda 1 km² 110-115 adam bolsa-da Üňüz aňyrsyndaky Garagumda bu görkeziji 0,1 adamdyr. Merkeziň welaýaty Daşoguz şäherinde bu görkeziji 139,3 adama barabardyr.(1995 maglumatlary)

Häkim[düzet | çeşmäni düzet]

No	At	Başlan wagty	Çykan wagty	Sebäp
1	Sapargeldi Motaýew	26.06.1992	02.08.1996	Işde goýberen kemçilikleri
2	Ýagmyr Öwezow	02.08.1996	1997
3	Ýazgeldi Gündogdyýew	23.07.1997	11.09.2000	işde goýberen kemçilikleri
4	Habibylla Durdyýew	11.09.2000	15.11.2002	işde goýberen kemçilikleri
5	Işanguly Gulmyradow	15.11.2002	01.12.2004	işde goýberen kemçilikleri
6	Kakamyrat Annagylyjow	01.12.2004	25.01.2006	işde goýberen kemçilikleri
7	Aganyýaz Akyýew	25.01.2006	27.11.2006	işde goýberen kemçilikleri
8	Saparmyrat Aşyrow	27.11.2006	10.07.2009	işde goýberen kemçilikleri
9	Mämmetnyýaz Nurmämmedow	10.07.2009	08.07.2011	başga işe geçmegi
10	Esenmyrat Orazgeldiýew	08.07.2011	09.07.2015	başga işe geçmegi ^[3]
11	Orazmyrat Gurbannazarow	09.07.2015	12.05.2017	başga işe geçmegi ^[4]
12	Mämmet Baýramgulyýew	12.05.2017	18.06.2019	Başga işe geçmegi^[5]
13	Nazarmyrat Geldimyradowiç Nazarmyradow	18.06.2019		Dowam edýär ^[6]

Düzümi[düzet | çeşmäni düzet]

Şäherler[düzet | çeşmäni düzet]

Daşoguz

Etraplar[düzet | çeşmäni düzet]

	Türkmenistanyň welaýatlary
1-Ahal welaýaty (Änew) \| 2- Balkan welaýaty (Balkanabat) \| 3- Daşoguz welaýaty (Daşoguz) \| 4- Lebap welaýaty (Türkmenabat) 5- Mary welaýaty (Mary)

Çeşmeler[düzet | çeşmäni düzet]

↑ www.tdh.gov.tm!-Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi
↑ "Изменения географических названий Туркменистана". Archived from the original on 2018-04-16. Retrieved 2018-05-06.
↑ Türkmenistanyň Prezidenti jogapkärli wezipelerde birnäçe üýtgeşmeleri geçirdi
↑ "Orazmyrat Gurbannazarov was appointed as acting Vice Premier coordinating financial and economic sector". Archived from the original on 2019-04-02. Retrieved 2018-05-06.
↑ Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi
↑ Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi

[1] www.tdh.gov.tm!-Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi

[2] "Изменения географических названий Туркменистана". Archived from the original on 2018-04-16. Retrieved 2018-05-06.

[3] Türkmenistanyň Prezidenti jogapkärli wezipelerde birnäçe üýtgeşmeleri geçirdi

[4] "Orazmyrat Gurbannazarov was appointed as acting Vice Premier coordinating financial and economic sector". Archived from the original on 2019-04-02. Retrieved 2018-05-06.

[5] Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi

[6] Türkmenistanyň Prezidenti sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]