Özbekler

Wikipediýa, erkin ensiklopediýa
Özbekler
Oʻzbeklar
اوزبیک
Jemi ilat sany
c. 50 million
Sebitler we ilat sanlary
Özbegistan30,900,000 (2020)[1]
Owganystan2,799,726 (2017)[2]
Täjigistan1,300,000 (2013)[3]
Gyrgyzystan980,000 (2009)[4]
Russiýa499,862[5]
Gazagystan490,000[6]
Saud Arabystany300,000[5]
Türkmenistan260,000[7]
Awstriýa80,000Çeşme gerek -2014
Päkistan70,133 (2005)[8]
Birleşen Ştatlar50,795 (2014)[9]
Türkiýe45,000[10]
Ukraina22,400[11]
Hytaý14,800[12]
Mongoliýa560[13]
Diller
Özbekçe
Din
esasy Yslam (agyrlykly Sünni ýa-da Yslam Medeniýetli),[14] kiçi göterimi dinsiz.
Taryhdan Tengriçilik we Zaratuşdyra

Özbekler (Oʻzbek/Ўзбек, pl. Oʻzbeklar/Ўзбеклар) Türki millet; Merkezi Aziýada ýerleşýän Türki halkaryň arasynda ilaty iň köp etnik topardyr. Milletiň köpüsi häzirki Özbegistan respublikasynyň çäklerinde ýaşaýar. Beýleki uly toparlary bolsa Owganystanyň, Täjigistanyň, Gyrgyzystanyň, Gazagystanyň, Türkmenistanyň, Russiýanyň we Hytaýyň çäklerinde ýaşaýarlar.[12]

Özbekler 13-nji asyrdaky Mongol çozuşlaryndan soňra Merkezi Aziýada ýaşaýan halklaryň täzeden dikelip başlamagy bilen ýüze çykan halkdyr. Özbekleriň ata-babalary Çagataýyň neberelerinden gaýdýar. Teýmurlylar döwleti ýykylanyndan soňra Amyderýa we Syrderýanyň aralygynda ýaşamagyny dowam etdiren türki millet. Şeýbany hanlygy dowam edýän wagty täze millet görnüşine eýe bolýar.

Özbek ady taryhyny Altyn Orda hany Özbek handan alyp gaýdýar.[15].

Çeşmeler[düzet | çeşmäni düzet]

  1. "Ilat_sany: 28,661,637 (July 2013 est.) [Uzbeks = 80%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. Archived from the original on 9 July 2016. Retrieved 10 June 2013. 
  2. "Afghan Ilat_sany: 31,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. Retrieved 10 June 2013. [permanent dead link]
  3. "Ilat_sany: 7,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. Archived from the original on 31 March 2001. Retrieved 10 June 2013. 
  4. "Kyrgyzstan". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Archived from the original on 27 November 2015. Retrieved 28 July 2017. 
  5. 5.0 5.1 (ru) Russia Census 2002[permanent dead link]
  6. Millets in Kazakhstan, official estimation 2010-01-01 based on National Census 2009 Archived 2010-02-08 at the Wayback Machine
  7. "The World Factbook". Archived from the original on 12 June 2007. Retrieved 26 April 2016. 
  8. Rhoda Margesson (January 26, 2007). "Afghan Refugees: Current Status and Future Prospects" p.7. Report RL33851, Congressional Research Service.
  9. "PLACE OF BIRTH FOR THE FOREIGN-BORN ILAT_SANY IN THE UNITED STATES, Universe: Foreign-born ilat_sany excluding ilat_sany born at sea, 2014 American Community Survey 5-Year Estimates". United States Census Bureau. Archived from the original on 13 September 2016. Retrieved 11 April 2014. 
  10. Evrenpaşa Köyü | Güney Türkistan'dan Anadoluya Urfa Ceylanpınar Özbek Türkleri. Evrenpasakoyu.wordpress.com. Retrieved on 2013-07-12.
  11. State Statistics Committee of Ukraine: The distribution of the ilat_sany by nationality and mother tongue Archived 2008-12-01 at the Wayback Machine
  12. 12.0 12.1 "Uzbek Minority – Chinese Nationalities (Ozbek)". Retrieved 26 April 2016. 
  13. Census of Mongolia, slide# 23. http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf
  14. "Chapter 1: Religious Affiliation". The World’s Muslims: Unity and Diversity. Pew Research Center's Religion & Public Life Project. August 9, 2012
  15. Findley, Carter Vaughn. The Turks in World History, Oxford University Press (2005), p. 104.