Türkiyäniň welaýatlary
Anadoly ýarym adasynda we Trakiýada döredilen Türkiýäniň 81 welaýaty bar. Welaýatlar Türkiýäniň iň uly dolandyryş bölümleri. Bu segsen bir welaýat dokuz ýüz ýetmiş üç etraba bölünýär . Bu etraplar iň kiçi dolandyryş bölümleri bolan etraplary we obalary öz içine alýar. Welaýatlarda dolandyrmak we ýerine ýetirmek wezipesi içeri işler ministri tarapyndan maslahat berilýän we ministrler geňeşiniň tassyklamagyndan soň prezident tarapyndan bellenen häkimler tarapyndan ýerine ýetirilýär.
Osmanly imperiýasy ýykylyp, 1923 - nji ýylyň 29 - njy oktýabrynda Türkiýe Respublikasy resmileşdirilenden soň, hökümet tarapyndaky özgerişler boldy. Iki ýyldan Ardahan, Beýoglu, Çatalja, Ders, Ergani, Gallipoli, Genç, Kozan, Oltu, Muş, Siwerek we Üsküdar welaýatlary etrap edip öwrüldi.[3] 1927-nji ýylda Dogubaýazyt etrap bolup, Agyry welaýaty bilen baglanyşdyryldy. 1929-da Muş ýene-de welaýaty boldy, Bitlis etrap edip bellenildi.[1] Dört ýyldan Aksaraý, Jebelibereket, Hakkari we Şebinkarahisar welaýatlary bolany üçin, Mersin bilen Silifke birleşip İçelB täze welaýaty döredilmegi bilen, Artwin bilen Rize Çoruh diýen täze welaýa döredilmeginden soň, bu san elli alty ýere düşdi.[[1]1936- njy ýylda Rize, Tunjeli we Hakkari ýene-de welaýat boldy, şol ýyl Dersimyň ady Tunjeli diýip üýtgedildi; 1939-njy ýylda Hataý Döwleti, Türkiýe bilen baglanyşyp, welaýat boldy.[1] 1953-nji ýylda Uşak welaýaty, Kyrşehir etrap bolmalydygy edilýär, 1954 - nji ýylda Adyýaman, Newşehir we Sakarýa welaýaty statusyna eýe boldy.[1] 1956-njy ýylda Çoruh welaýatynyň ady Artwin diýip üýtgedildi, 1957-nji ýylda Kyrşehir welaýatyna statusy gaýtaryldy.[1] Bu ýyldan soň otuz iki ýyllap welaýatlaryň sany hiç hili üýtgemedi.[1] 1989-da Aksaraý, Baýburt,[2] Karaman[2] we Kyrykkale;[2] 1990-da Batman we Şyrnak;[3] 1991-de Bartyn; 1992-de Ardahan we Ygdyr;1995-de Ýalowa Karabuk Kilis; 1996-da Osmaniýa] we 1999-da Düzje welaýat boldy.
Türk statistika institutynyň maglumatlaryna görä, 2019-njy ýyla çenli Türkiýäniň ilaty 83 million adama ýetdi. Bu mukdaryň 77 milliony welaýat we etrap merkezlerinde ýaşaýan adamlardy. [4] Ilat nukdaýnazaryndan iň köp ilatly welaýaty Stambul, ilaty iň az bolan welaýat Baýburt . [4] Mundan başga-da, iň uly meýdany bolan welaýat Konýa, iň kiçi meýdany bolan welaýat Ýalowa . Kojaeli welaýatyndan başga, merkezi Izmit, Sakarýa welaýaty, merkezi Adapazary we merkezi Antakýa bolan Hataýdan başga beýikşäher däl ähli welaýatlaryň merkezi etraplary welaýat bilen birmeňzeşdir.
köne welaýatlar
[düzet | çeşmäni düzet]
- Doğubaýazyt welaýaty Aır welaýatyna baglaşdyryldy.
- Çatalja welaýaty Stambul welaýatyna baglaşdyryldy.
- Gallipoli welaýaty Çanakkale welaýatyna baglaşdyryldy.
- Genç welaýaty Bingöl welaýatyna baglaşdyryldy.
- Kozan welaýaty Adana welaýatyna baglaşdyryldy.
- Şebinkarahisar welaýaty Giresun welaýatyna baglaşdyryldy.
- Siwerek welaýaty Şanlyurfa welaýatyna baglaşdyryldy.
- Silifke welaýaty Mersin welaýatyna baglaşdyryldy.
Bellikler
[düzet | çeşmäni düzet]- A ^ Welaýatlaryň çäklerine derýalar we köller girýär.
- B ^ Içeliň ady resmi taýdan 2002-nji ýylda Mersine üýtgedildi.
- C ^ Stambulda, 212 Ýewropa tarapynyň ; 216 - Anadoly tarapynyň telefon kody.
Çeşme
[düzet | çeşmäni düzet]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Sitirleme säwligi: Nädogry
<ref>tegi;illeratly refler üçin tekst görkezilmändir - ↑ 2.0 2.1 2.2 Sitirleme säwligi: Nädogry
<ref>tegi;Resmi Gazete - 1989atly refler üçin tekst görkezilmändir - ↑ Sitirleme säwligi: Nädogry
<ref>tegi;Resmi Gazete - 1990atly refler üçin tekst görkezilmändir - ↑ 4.0 4.1 Sitirleme säwligi: Nädogry
<ref>tegi;tuiknufusatly refler üçin tekst görkezilmändir