Halap

Wikipediýa, erkin ensiklopediýa
Ilatly nokat
[takyklamasyz]
arap. ﺣَﻠَﺐ‎‎‎
Ýurt
Koordinatlar
Düýbi tutuldy
Ilkinji agzalma
Meýdan
190 km²
Resmi dil
Ilat
2 003 671[2]
Sagat guşaklygy
Telefon kody
+963 021
Resmi saýt
Karta
Karta
Halap

Halap ( arap. ﺣَﻠَﺐ‎‎ / ALA-LC : Ḥalab, IPA: [ˈĦalab] ) Siriýanyň iň köp ilatly welaýaty bolan Halap häkimliginiň paýtagty bolup hyzmat edýän Siriýadaky şäher. 2021-nji ýyla çenli takmynan 2,098,000 ilaty bolan Siriýanyň ikinji uly şäheri we Lewant sebitiniň iň uly şäherlerinden biridir.

Halap dünýäniň üznüksiz ýaşaýan iň gadymy şäherlerinden biridir ; beöň altynjy müňýyllykdan bäri ýaşap geçen bolmagy mümkin. Köne Halap şäheriniň günortasynda ýerleşýän “Tell as-Sawda” we “Tell al-Ansari” -de geçirilen gazuw-agtaryş işleri bu ýeriň miladydan öňki üçünji müňýyllygyň soňky böleginde amorlylaryň eýeländigini görkezýär.[3] Şeýle hem, Halapyň Ebla we Mesopotamiýada tapylan şunuň ýaly planşetlerde ilkinji gezek agzalýan, Amorly Yamhad döwletiniň bir bölegi hökmünde gürleýän we söwda we harby ähmiýetine üns berýän döwür. Şeýle uzyn taryh, Ortaýer deňzi bilen Mesopotamiýanyň arasyndaky söwda merkezi hökmünde strategiki ýerleşişi bilen baglanyşyklydyr.

Asyrlar boýy Siriýa sebitiniň iň uly şäheri, Osman imperiýasynyň bolsa Konstantinopoldan (häzirki Stambul ) we Kairden soň üçünji orny eýeledi.[4] Şäheriň taryhdaky ähmiýeti, Merkezi Aziýadan we Mesopotamiýadan geçýän küpek ýolunyň bir ujunda ýerleşmegi boldy. 1869-njy ýylda Sues kanaly açylanda köp söwda deňze gönükdirildi we Halap haýal peselip başlady. Birinji jahan urşundan soň Osman imperiýasy ýykylanda, Halap demirgazyk kenar ýakasyny häzirki Türkiýä, şeýle hem Mosul bilen birleşdirýän möhüm Bagdat demir ýoluna ýitdi. 1940-njy ýyllarda Antakýa we eskenderun, şeýle hem Türkiýä deňze esasy girişini ýitirdi. Soňky onýyllykda Damaskyň ähmiýetiniň ýokarlanmagy ýagdaýy hasam agyrlaşdyrdy. Bu pese gaçmak köne Halap şäherini, orta asyr binagärligini we däp bolan mirasyny gorap saklamaga kömek eden bolmagy mümkin. 2006-njy ýylda Yslam Medeniýet paýtagty diýen ada eýe boldy we taryhy ýadygärliklerini üstünlikli dikeltmek tolkuny boldy. Halap söweşi (2012–2016) Siriýanyň raýat urşy döwründe şäherde bolup geçdi we şäheriň köp bölegi weýran boldy. Şäheriň zyýan çeken bölekleri häzirki wagtda durky täzelenýär. [5] Çaknyşykda Halapda 31,000 adam öldi.

Suratlar[düzet | çeşmäni düzet]

Gadymy Halap
Halap galasynyň içindäki Hadad ybadathanasy
Aslynda Wizantiýalylar ybadathana hökmünde gurlan Halap galasyndaky Ybraýym metjidi
17-nji asyryň başlaryna degişli Jdeýdehdäki hristian kwartalynda Kalaýet al-Mawarina seýilgähi
Halap şäheriniň diwarlary we galasy (1850)
Quwayq (قُوَيْق) derýasy
Halap galasy
Villa Rose, 1928-nji ýylda fransuz mandatynyň döwründe gurlan
Içki galanyň tagt zaly
Halap galasy, hammamlaryň üçegi, fonda metjit we minara bar.
Halapdaky siriýaly çagalar
Ar-Rahman metjidi, Halap
Halapdan gelen sazandalar, XVIII asyr
Halaply Kebab haşhaş
Halap lahmajoun
Şahba söwda merkezi
Bab al-Faraj sagat diňi
Halapdaky beýik metjidiň howlusy
Hammam al-Nahhasin
Keramatly Simýon stilitleriniň buthanasy, 5-nji asyr
Halap demir ýol menzili (Gare de Bagdad)
Halap halkara howa menzili
Adaty dokma we haly önümleri
Tilel köçesindäki bazarlar
Tilel köçesi
Içki galanyň dikeldilen meýdany
Halap uniwersitetiniň Sungat we gumanitar fakulteti
Halap halkara stadiony
“Al-Hamadaniah Sports Arena” 2021-nji ýylda açyldy
Halap şäher häkimligi
Süleýmaniýe etraby, Sankt-Jorj buthanasy we Tawhid metjidi, 2020-nji ýyl

Salgylar[düzet | çeşmäni düzet]

  1. archINFORM — 1994.
  2. https://worldpopulationreview.com/world-cities/aleppo-population
  3. The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East (1997)
  4. Russell, Alexander (1794), The Natural History of Aleppo, 2nd Edition, Vol.
  5. "Aleppo rebuilds itself from destruction of war". The Irish Times. https://www.irishtimes.com/news/world/middle-east/aleppo-rebuilds-itself-from-destruction-of-war-1.3267526.