Atajan Tagan

Wikipediýa, erkin ensiklopediýa
Atajan Tagan

Atajan Tagan
Doglan wagty we ýeriMaý 15, 1940(1940-05-15)
Murgap etraby, Mary welaýaty, Türkmenistan
Käriýazyjy
Dilitürkmençe
Milletitürkmen
ŽanrlaryRoman, kyssa, esse
Edebi hereketRealizm
Esasy eserleriLal perişde
Aglasy gelýäň ak bulut
Gowşut Han
Keseki
40 ýylda ýazylan kitap

Atajan Tagan, Türkmenistanly ýazyjy.

Ömri we döredijiligi[düzet | çeşmäni düzet]

Ussat ýazyjy Atajan Tagan 1940-njy ýylyň 15-nji maýynda, Türkmenistanyň Mary welaýatynyň Murgap etrabynda daýhan maşgalasynda dünýä indi. Kakasy Tagan Öwez 1943-nji ýylda Beýik Watançylyk urşynda Orýol şäherinde wepat boldy. Geljekki ýazyjy Mary şäherindäki 10-njy orta mekdebi tamamlady. Okuwynyň arasynda iki ýyl Sowet goşunynyň hatarynda gulluk etmek bilen 1967-nji ýylda Moskwanyň Edebiýat institutyny tamamlady. Şol ýyl hem Türkmenistan Ýazyjylar guramasy ony SSSR Ýazyjylar birleşigine türkmen edebiýaty boýunça geňeşçi wezipesine Moskwa şäherine işe ýollady we şol ýerde ol 1993-nji ýyla çenli, Türkmenistana gaýdyp gelýänçä işleýär.

Atajan Tagan türkmen, rus, bolgar, täjik, gyrgyz dillerinde jemi 620.000 ekz. tiraž bilen çap bolan 15-den gowrak kitabyň awtory. Onuň iň gowy powestleri we hekaýalary “Družba narodow”, ”Ogonýok”, “Znamýa”, ”Oktýabr” ýaly meşhur jurnallarda çap edildi, hekaýalarynyň birnäçesi ( esasanam “Uruş haçan gutarýar” hekaýasy) dünýä dilleriniň onlarçasyna terjime edildi. Hekaýa janrynyň ussady hökmünde A.Taganyň Berlinde, Budapeştde ýörite “Hekaýa agşamy” geçirildi.

A.Taganyň eserleriniň esasynda “Babagambaryň gaýdyp gelmegi”, “Takdyr”,”Tentek”,“Ogul”(“Ak maýanyň ýoly”) çeper filmleri surata düşürildi, ”Söýgüniň haky üçin” (“Uruşdan soňky söweş”), “Padymanyň tallary”, “Gaýnene“ (“Gaýnene” Gyrgyzystanda hem oýnaldy), “Iň owadan gyz” spektakllary teatrlaryň sahnasynda goýuldy. Onuň “Keseki” (“Pereňli ýesiriň ýatlamasy”) taryhy romany esasynda döredilen spektakl köp ýyllar bäri Aşgabadyň A.S. Puşkin adyndaky rus döwlet drama teatrynda sahnadan düşmän gelýär.

Atajan Tagan Jek Londonyň, E. Hemingueýiň, Ç. Aýtmatowyň, W.Rasputiniň, I.Turgenewiň, M. Lukoniniň, W. Şukşiniň hem başga-da birnäçe rus ýazyjylarynyň eserleri bilen türkmen okyjylaryny tanyşdyrdy.

A.Tagan Halkara ýazyjylar birleşiginiň agzasy. Ol türkmen-rus medeni gatnaşygynyň ösmegine goşan goşandy üçin Russiýa Federasiýasynyň Prezidentiniň permany bilen “Russiýa Federasiýasynyň at gazanan medeniýet işgäri” diýen hormatly at berilen ilkinji türkmenistanlydyr. Kino hem teatr suhgaty ugrunda bitiren işleri üçin Tükmenistanyň Prezidentiiň permany bilen A.Tagana “Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri” diýen hormatly at berildi. Häzirki wagtda ýazyjy "Dünýä edebiýaty" žurnalynda işleýär. Bu ýerde häli-şindi onuň dünýä edebiýatynyň dürdäne eserlerinden eden terjimeleri çap edilýär. Ýakyn wagtda ýazyjy Özbegistanyň "Johon edebiýoty" žurnalynda özüniň "Keseki" atly täze döreden taryhy-dokumental eserini çap etdirdi. Bahym bu eser kitap bolup, türkmen okyjylaryna-da ýetiriljekdigi şübhesiz. Ondan daşary hem Garagum žurnalynda ýazyjynyň "40 ýylda ýazylan kitap" atly gündelik-essesinden parçalar çap edilýär.

Eserleri[düzet | çeşmäni düzet]

  1. Sallançak mukamy, powest
  2. Lal perişde, powest
  3. Aglasy gelýäň ak bulut, powest
  4. Aýylganç baharyň jybarly güni, powest
  5. Serwi gelin ( “Uruşdan soňky söweşiň” täzeden ýazylan nusgasy) powest
  6. Ýalňyzlyk, powest
  7. Jennet derwezesiniň açary, powest
  8. Ogul, (Gyzdurdy enäniň ogly) powest
  9. Hasaplaşyk pursaty, powest
  10. Mähnet dünýädäki kiçijik jaý, powest
  11. Keseki (Pereňli ýesir), roman
  12. Gowşut han ( “Saragt galasynyň” täzeden işlenen nusgasy)
  13. 40 ýylda ýazylan kitap, ýatlama—esse

Hekaýalar:

  1. Uruş haçan gutarýar
  2. Ýekşenbe güni öýleden soň
  3. Sazyň piri nirede
  4. Ýedi derýanyň aňyrsynda
  5. Kim günäkär?
  6. Goňşy gelin
  7. Hojaýyn
  8. Şol agşam ýagyş ýagypdy
  9. Awda
  10. Goja, çoluk, Garagöz
  11. Wekil ýegen ogul öýerýär
  12. Gara garganyň gözlegi
  13. Possun
  14. Nowruzda satylan gyzyl alma
  15. Çekir Goşanyň aladay
  16. Leksiýa
  17. Sergin şemal
  18. Gara pagta
  19. Ülker bireýýäm ýaşypdy
  20. Gara seçekli arzan ýaglyk
  21. Hajy aga
  22. Ak çeşmäniň aýdymy
  23. Annagül
  24. Gara dogan
  25. Ýazylmadyk hat
  26. Bossan ene
  27. Üç aýlyk bagt
  28. Ykbal köçesi
  29. Galada
  30. Köne goňşy
  31. Ýekegöz
  32. Halanmaýan adam
  33. Ajal bilen duşuşyk
  34. Gijeki waka
  35. Hassalyk
  36. Süýji kekre
  37. Iň soňky kempir
  38. Gök derwezä barýan köçe
  39. Toýçy
  40. Otly geçip barýar
  41. Ägä
  42. Tersmaňlaý
  43. Bugdaýreňk gyz
  44. Ahyrzaman
  45. Sähra balasy
  46. ”Tamdyr”
  47. ”Kleptomaniýa”