Saparmyrat Nyýazow

Wikipediýa, erkin ensiklopediýa
Saparmyrat Nyýazow
Saparmyrat Nyýazow

Käri inžiner, syýasatçy
Doglan senesi 19-njy fewral,1940
Gypjak, Sowet soýuz
Ölen senesi 2006-njy yylyn 21-njy Dekabry
Aşgabat,  Turkmenistan

Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow (Сапармырат Атаевич Ныязов Nyíazow) ýa-da Türkmenbaşy - Türkmenistanyň ilkinji prezidenti. Watanlari ozüweldicyn alkanda byyran šarma guňakašy oňe. Lüdumbir ülkendiwir yyksadiyet.

Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow 1940-njy ýylda Aşgabat etrabynyň Gypjak obasynda doguldy. Milleti türkmen. Bilimi ýokary, hünäri - inžener-energetik. Zähmet ýoluna 1959-njy ýylda başlady. 1967-nji ýylda Leningradyň politehniki institutyny tamamlandan soň, Büzmeýin GRES-iň ussasy, uly ussasy bolup işledi. 1970-nji ýyldan 1985-nji ýyla çenli partiýa we sowet organlarynda jogapkärli wezipelerde işledi. 1985-nji ýylda ol Türkmenistan Ministirler Sowetininň Başlyklygyna bellendi, şol ýylyň dekabrynda bolsa Türkmenistan Kommunistik partiýasynyň Merkezi Komitetiniň plenumynda TKP MK-nyň birinji sekretarlygyna saýlanyldy. 1990-njy ýylyň 27-nji oktýabrynda ählihalk saýlawlary netijesinde ol respublikanyň prezidentligine saýlandy. 1991-nji ýylyň maýynda Dünýä turkmenlerinin gumanitar birlesiginin prezidentligine saylanyldy. S.Nyyazow ykdysady we syyasy ylymlaryn doktory, professor, Turkmenistan Ylymlar Akademiyasynyn akademigidir. Halklaryn arasyndaky dostlugy we parahatcylygy pugtalandyrmakda bitiren hyzmatlary goz onunde tutulyp, S.A.Nyyazowa birnace abrayly halkara bayraklary berildi. Saparmyrat Nyyazow Magtymguly adyndaky Halkara bayragynyn birinji laureatydyr. Ol Turkmenistanyn in yokary tapawutlandyrys derejesi bolan Turkmenistanyn Gahrymany diyen hormatly adyn we “Altyn Ay” medalynyn 5 gezek eyesidir. 1995-nji yylyn yanwarynda gecirilen ahlihalk referendumynda turkmen halky nobatdaky saylawlary gecirmezden Prezidentin ygtyyarlyklaryny ikinji mohlete uzaltdy. 1999-njy yylyn dekabrynda bolan Halk Maslahatynyn, Milli Galkynys hereketinin we Yasulular maslahatynyn bilelikdaki Mejlisi Saparmyrat Turkmenbasyny Turkmenistanyň ömürlik Prezidenti diýlip yglan edilýär. Ol 2006-njy yylyň 21-nji dekabrynda aradan çykýar.

Biografiýasy[düzet | çeşmäni düzet]

  • 1940-njy ýylyn 19-njy fewralynda Gypjak obasynda dogulýar.
  • Kakasy Atamyrat II jahan urşunda Kawkaz söweşleriniň birinde wepat bolýar. 35 ýaşly ejesi Gurbansoltan, doganlary 10 yaşly Muhammetmyrat we 6 ýaşly Nyýazmyrat 1948-nji ýylyn Aşgabat ýer titremesinde şehit bolýarlar. Bu maşgaladan diňe 8 ýaşly Saparmyrat aman galýar
  • Ol Aşgabatdaky 20-nji orta mekdebi tapawutly bahalar bilen tamamlaýar.
  • Ýokary bilimi 1962-1967-nji ýyllarda Leningrad Politehniki institutynda alyar. Hünäri: inžener-elektrik
  • Okuwyny tamamlap Büzmeýin GRES-inde inžener bolup işe başlaýar.
  • 1980-nji ýylda Aşgabat şäher komitetinin birinji sekreatary bolyar. Şu döwürlerde gurlup başlanan "Mir" mirkoyonlary Nyyazowyn ady bilen baglanyşyklydyr.
  • 1984-1985-nji yyllarda SSKP-niň Merkezi komitetinde instruktor-guramaçy wezipesinde işleyär.
  • 1985-de Türkmenistan SSR-niň Ministrler Sowetiniň Başlygy wezipesine geçyär.
  • 1985-nji ýylyň 21-nji dekabrynda Türkmenistan Kompartiýanyň 1-nji sekretary wezipesine saýlanýar
  • 1990-njy yylyn 27-nji oktyabrynda Türkmenistan SSR-iniň Prezidentligine saylandy.
  • 1991-nji yylyn 27-nji oktyabrynda ählihalk referendumy bilen Türkmenistan Garaşsyzlygyny yglan edyär.
  • 1992-nji yylyn 2-nji martynda Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyn agzasy bolyar.
  • 1993-nji yylyn 1-nji noyabrynda Türkmenistan özünin pul birligini (MANAT) çykaryar.
  • 1995-nji yylyn 12-nji dekabrynda Türkmenistan Bitarap döwlet hökmunde BMG tarapyndan ykrar edilyär.
  • Türkmenbaşy Türkmenistanyn 5 gezek gahrymanydyr. (Türkmenistanyn Garaşsyzlygy, Türkmenistanyn Bitaraplygy we Türkmenistanyn bugday garaşsyzlygyklary üçin)
  • 2006-njy yylyn Dekabr ayynda tarpa tayyn aradan cykyar.

Kitaplar[düzet | çeşmäni düzet]

  1. Ruhnama
  2. Türkmen ilim aman bolsun
  3. Türkmeniň bäş eýýamynyň ruhy

Daniýanyň premýer-ministri