Haýwanlara rehimsizlik
Haýwanlara rehimsizlik , haýwanlara zulum etmek, haýwanlary äsgermezlik hem diýilýär, bu bolsa adam däl haýwanlara adamlaryň agyrysyny ýa-da zyýanyny aňladýar . Has dogrusy, belli bir üstünlik üçin güýmenje üçin haýwanlary öldürmek ýagdaýlary bar; haýwanlaryň zalymlygy haýwanlara mugt we delilsiz zyýany aňladýan zoosadizm adalgasyny hem öz içine alýar.
Dünýäniň dürli ýurisdiksiýalarynda haýwanlara rehimsizlik kanunlaryna dürli çemeleşmeler bar. Mysal üçin, käbir ýurtlar haýwanlary iýmit, egin-eşik ýa-da beýleki önümler üçin öldürmegi kanunlaşdyrýarlar, beýlekiler haýwanlary güýmenje, bilim, gözleg ýa-da öý haýwanlary hökmünde saklamaga rugsat berýärler. Haýwanlaryň zalymlygy meselesine birnäçe düşünjeli çemeleşme bar.
Käbir amallar haýwanlara zulum etmek nukdaýnazaryndan zalym hasaplansa-da, dürli halklar we medeniýetler haýwanlaryň zalymlygy barada birmeňzeş kesgitleme bermeýärler. Mysal üçin, bir topar adam doňuzyň anestezi bolmazdan guýulmagynyň zalymlygyň bir görnüşidigini öňe sürýär, beýlekiler bolsa doňuzyň durmuşynda bolup biläýjek zyýanyň öňüni almak üçin döredilen et senagatynyň umumy usulydygyna ynanýarlar. Mundan başga-da, haýwanlaryň zalymlygyny düzgünleşdirýän kanunlar milletden tapawutlanýar. Mysal üçin, ýokardaky tejribe Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda adaty bir zat bolsa-da, doňuz guýmak Ýewropa Bileleşiginde adaty tejribäniň bir bölegidir.
Jedel, haýwanlary iýmit, egin -eşik, güýmenje we gözleg ýaly adamkärçilikli maksatlar üçin ulanmakda hiç hili ýalňyşlyk ýok, ýöne gereksiz agyrylary we azaplary azaldýan görnüşde edilmeli, şonuň üçin "adamkärçilikli" hasap edilip bilner diýilýär.
Peýdaly tarapdarlar çykdajylar we peýdalar barada jedel edýärler we haýwanlara rugsat berlen bejergi baradaky netijeleri tapawutlanýar. Käbir peýdaly adamlar has gowşak çemeleşmek, haýwanlaryň hal-ýagdaýyna has ýakyn bolmak üçin jedel edýärler, beýlekiler haýwanlaryň hukuklary ýaly pozisiýany öňe sürýärler. Haýwan hukuklary haýwan teoretikleri "gereksiz" we "adamkärçilikli" sözleriň başgaça düşündirilmegine sebäp bolýandygyny we haýwanlaryň aýrylmaz hukuklarynyň bardygyny öňe sürýärler. Haýwanlary dürli maksatlar üçin ulanmagyň özi ejir çekýän zerur däl tejribe diýip çaklaýarlar. Şonuň üçin haýwanlary goramagyň ýeke-täk usuly, emläk ýagdaýyny bes etmek we olaryň hiç haçan materiýa ýa-da jansyz jandar hökmünde garalmazlygyny üpjün etmekdir.
Döwletler boýunça kanunlar:[düzet | çeşmäni düzet]
Dünýäniň köp ýurtlarynda käbir haýwanlara rehimsizligi gadagan edýän kanunlar kabul edildi , ýöne olar ýurtlara we käbir ýagdaýlarda ulanylyşyna ýa-da tejribesine görä üýtgeýär.
Müsür[düzet | çeşmäni düzet]
Müsüriň kanunlaryna görä, haýwany adamkärçiliksiz urýan ýa-da bilkastlaýyn öldüren islendik adam türmä basylyp ýa-da jerime salynyp bilner . Müsüriň haýwanlara zulum etmeginiň öňüni alyş jemgyýeti bir asyr mundan ozal döredilipdi we 1997-nji ýylda Müsürde öküz söweşini gadagan etmekde möhüm rol oýnapdy.
Gadymy Müsüriň kanunlarynda pişigi ýa-da iti öldürenlere ölüm jezasy berildi.
Nigeriýa[düzet | çeşmäni düzet]
Nigeriýada ýurduň Jenaýat kodeksiniň (1990) 495-nji maddasyna laýyklykda haýwanlara rehimsizlik etmek gadagan. Hususan-da, 495 (1) (a) maddasyna laýyklykda haýwany rehimsiz urmak, urmak, aşa ýüklemek ýa-da gaharlandyrmak. haýwanyň eýesi hökmünde haýbat atmagy ýa-da rugsat bermegi haýwanlaryň zalymlygydyr. 495 (1) (b) bölüm haýwanlara rehimsizligi, bilkastlaýyn ýa-da delilsiz haýwanlara azar berýän hereket ýa-da ýalňyşlyk hökmünde kesgitleýär. Bu makala, şeýle hem haýwanlary (c), zäherlenmegi (d), geleňsiz amallary (e) we haýwanlara garşy göreş (f) sebäp bolýan görnüşde daşamak bilen baglanyşykly amallary gadagan edýär.
Malaýziýa[düzet | çeşmäni düzet]
Malaýziýada Haýwanlary Goramak Kanunyna (2015) laýyklykda goralýan haýwanlara rehimsizlik 20-100,000 ringgit we / ýa-da üç ýyla çenli azatlykdan mahrum edilip bilner. Wildabany tebigaty goramak kanuny (2010) laýyklykda goralýan haýwanlara rehimsizlik 5-50,000 ringgit jerime we / ýa-da bir ýyla çenli azatlykdan mahrum edilip bilner.
Saud Arabystany[düzet | çeşmäni düzet]
Weterinariýa Lana Dunn we beýleki birnäçe Saud Arabystany raýatlary haýwanlary zalymlykdan goraýan kanunlaryň ýokdugyny, bu sözüň Saud Arabystanynyň kanunlarynda takyk kesgitlenmändigini öňe sürýärler. Haýwanlaryň ýagdaýyna, esasanam haýwan dükanlarynda we ekzotik haýwanlaryň Gündogar Afrika bilen söwdasyna gözegçilik etmek üçin gözegçilik ediji guramanyň ýoklugyna ünsi çekýärler .
Günorta Koreýa[düzet | çeşmäni düzet]
[117] Günorta Koreýanyň haýwanlary goramak baradaky kanunlary halkara ülňüleri boýunça gowşak . Günorta Koreýanyň Haýwanlary Goramak Kanunynda haýwanlaryň hukuklaryny bozmakda ýa-da haýwanlary hyýanatçylykly ulanmakda günäli tapylan her bir adama üç ýyla çenli azatlykdan mahrum edilip bilinjekdigini ýa-da 30 million won dollar 25,494
Taýwan[düzet | çeşmäni düzet]
1998-nji ýylda kabul edilen Taýwanyň haýwanlary goramak baradaky kanuny rehimsizlik üçin 250 000 ABŞ dollaryna çenli jerime salýar. Haýwanlara rehimsizlik üçin iň köp ýyl azatlykdan mahrum etmek jezasy 2007-nji ýylda güýje girdi.
Taýland[düzet | çeşmäni düzet]
2014-nji ýylda Taýlandda haýwanlary goramak baradaky ilkinji kanun kabul edildi. Haýwanlaryň abadançylygy we öňüni alyş kanuny, BE 2557 (2014) 2014-nji ýylyň 27-nji dekabrynda güýje girdi.