Adalat we Galkynyş Partiýasy

Wikipediýa, erkin ensiklopediýa

Adalet ve Kalkınma Partisi
GysgaltmaAK Parti (resmi)[1]
AKP (gaýryresmi)[2]
LiderRejep Taýýyp Erdogan
Umumy sekretarFatih Şahin (deputat)
Parlamentiň BaşlygyBinali Ýyldyrym
GurujylarAbdullah Gül
Rejep Taýýyp Erdogan
Bülent Arynç
Döredilen wagty14.08.2001
ÖňkiFazilet Partiýasy
MerkezSögütözü köçesi No 6
Çankaýa, Ankara
Ýaşlar guramaAK Ýaşlar
Agzalyk (2017)9,810,827[1]
Ideologiýakonserwatiw demokratiýa[3]
Sosiýal konserwatiw[4][5]
Milli konserwatiw[6]
Ykdysady erkinlik[4]
Täze Osmanlyçylyk[7][8]

Syýasy ýeriSagçy[9]
Ählihalk agzalygyRepublikaçylar birleşigi
Ýewropa agzalygyÝewropa konserwatiw we reformlar birleşigi
Halkara agzalygyÝok
Reňkler     mämişi
     gök
Türkiýäniň Beýik Millet Mejlisi
295 / 600
Uly şäher häkimlikleri
18 / 30
Etrap häkimligi
800 / 1 351
Welaýat mejlisi
779 / 1 251
Şäherçe häkimligi
10 530 / 20 498
Website
https://www.akparti.org.tr
Şablon:Ubl

Adalat we Galkynyş Partiýasy (türk. Adalet ve Kalkınma Partisi), Türk dilindäki resmi gysgaldylyşy: AK Parti. Türkiýe döwletindäki bir syýasy partiýa. Öňki Osman imperiýasynyň yslamy garaýşyny we däplerini doktrinasy hökmünde ulanmak arkaly ösüş gazandy.[10] Türkiýäniň iň köp agzaly partiýasydyr. 2001-nji ýylda guruldy. 2015-nji ýyla çenli 13 ýyllap mejlisiň uly bölegini eýeläp gelýärdi. Şu wagtky başlygy Rejep Taýýyp Erdogan bolup Türkiýäniň şu wagtky prezidentidir.


Partiýanyň Başlyklary[düzet | çeşmäni düzet]

Başlyklar
(Doglan senesi–Ölen senesi)
Surat Saýlawa gatnaşan ýeri we ýyly Wezipä başlan senesi Wezipeden çykan senesi Saýlaw Wagt aralygy
1 Rejep Taýýyp Erdogan
(1954– )
Siirt (2003)
Stambul I (2007, 2011)
14 Awgust 2001 27 Awgust 2014 2003 adaty mejlis 14.08.2001-27.08.2014
2006 adaty mejlis
2009 adaty mejlis
2012 adaty mejlis
2 Ahmet Dawutogly
(1959– )
Konýa 27 Awgust 2014 22 Maý 2016 2014 adatdan daşary mejlisi 27.08.2014-22.05.2016
2015 adaty mejlis
3 Binali Ýyldyrym
(1955– )
Stambul (1) (2002)
Erzinjan (2007)
İzmir (2) (2011)
İzmir (1) (Noýabr 2015)
22 Maý 2016 21 Maý 2017 2016 Adatdandaşary mejlis 22.05.2016-21.05.2017
4 Rejep Taýýyp Erdoğgan
(1954– )
Wezipedäki Prezident 21 Maý 2017 30 Iýun 2018 2017 adatdan daşary mejlis

Saýlaw netjeleri[düzet | çeşmäni düzet]

Prezident saýlawlary[düzet | çeşmäni düzet]

Adalat we Galkynyş Partiýasynyň Türkiýe prezidentlik saýlawlaryna gatnaşyklary (AKP)
Saýlaw Dalaşgärler 1-nji tapgyr 2-nji tapgyr Netjie Karta
Sesler % Sesler %
10 Awgust 2014
Rejep Taýýyp Erdogan
21,000,143 51.79% N/A N/A Erdogan saýlandy

Umumy saýlawlar[düzet | çeşmäni düzet]

Adalat we Galkynyş Partiýasynyň saýlawlarynyň sanawy (AKP)
     0–10%         10–20%         20–30%         30–40%         40–50%         50–60%         60–70%         70–80%
Saýlaw Lider Ses Ýerler Netije Jogap Karta
3 Noýabr 2002
Rejep Taýýyp Erdogan

10,808,229

363 / 550 ( 363)
34.28%
 34.28 pp
#1-nji
Güliň kabineti -AKP agdyklygy
22 Iýul 2007
16,327,291

341 / 550 (Decrease 22)
46.58%
 12.30 pp
#1-nji
Erdoganyň Kabineti(II) - AKP agdyklygy
12 Iýun 2011
21,399,082

327 / 550 (Decrease 14)
49.83%
 3.25 pp
#1-nji
Erdoganyň kabineti (III)-AKP agdyklygy
7 Iýun 2015
Ahmet Dawutogly

18,867,411

258 / 550 (Decrease 69)
40.87%
Decrease 8.96 pp
#1-nji
Saýlaw hökümeti
1 Noýabr 2015
23,681,926

317 / 550 ( 59)
49.50%
8.63 pp
#1-nji
3-nji Dawutogly Kabineti - AKP agdyklygy


Referendumlar[düzet | çeşmäni düzet]

Saýlaw senesi Partiýa Başlygy Hawa sesi Göterim Ýok sesi Göterim AKP-niň goldawy
Okrýabr 21, 2007 Rejep Taýýyp Erdogan 19,422,714 68.95 8,744,947 31.05 Hawa sesi
Sentýabr 12, 2010 Rejep Taýýyp Erdogan 21,789,180 57.88 15,854,113 42.12 Hawa sesi
Aprel 16, 2017 Binaly Ýyldyrym 25,157,025 51.41 23,777,091 48.59 Hawa sesi


Çeşmeler[düzet | çeşmäni düzet]

  1. 1.0 1.1 "AK PARTİ". yargitaycb.gov.tr. Archived from the original on 7 February 2019. Retrieved 4 January 2018. 
  2. Hüseyin Şengül. "AKP mi, AK Parti mi?". bianet.org. Retrieved 25 April 2018. 
  3. "Conservative Democracy and the Future of Turkish Secularism". Archived from the original on 2016-10-07. Retrieved 2018-06-26. 
  4. 4.0 4.1 Cook, Steven A. (2012). "Recent History: The Rise of the Justice and Development Party". U.S.-Turkey Relations: A New Partnership to (Council on Foreign Relations): 52. 
  5. Göçek, Fatma Müge (2011). "The Transformation of Turkey: Redefining State and Society from the Ottoman Empire to the Modern Era". I.B. Tauris: 56. 
    Tocci, Nathalie (2012). "Turkey and the European Union". The Routledge Handbook of Modern Turkey (Routledge): 241. 
  6. "Erdoğan's Triumph". Financial Times. July 24, 2007. Arxivləşdirilib: [1] saytından March 7, 2021 tarixində. https://web.archive.org/web/20210307224056/https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache%3ASl32wdBptjIJ%3Ahttps%3A%2F%2Fwww.ft.com%2Fcontent%2Ff452a898-397e-11dc-ab48-0000779fd2ac+&cd=1&hl=en&ct=clnk&gl=us. "The AKP is now a national conservative party — albeit rebalancing power away from the westernised urban elite and towards Turkey's traditional heartland of Anatolia — as well as the Muslim equivalent of Europe's Christian Democrats."
  7. Osman Rifat Ibrahim. "AKP and the great neo-Ottoman travesty". Al Jazeera. Retrieved 7 June 2015. 
  8. "Düşünmek Taraf Olmaktır". taraf.com.tr. Archived from the original on 26 June 2015. Retrieved 7 June 2015. 
  9. Soner Cagaptay. "Turkey's divisions are so deep they threaten its future". Guardian. Retrieved 2015-12-27. 
  10. GlobalSecurity.org - Reliable Security Information. "Justice and Development Party (AKP) Adalet ve Kalkinma Parti (AKP)". GlobalSecurity.org - Reliable Security Information. Retrieved 13 December 2017. Others suggest that that around 60 percent of AKP,s supporters were traditional (non-Islamist) conservatives, around 15 percent were Islamist-oriented voters, with the rest mostly swing protest voters upset with corruption in the other parties.