Garaşsyz Türkmenistanyň daşary gatnaşyklary

Garaşsyz Türkmenistanyň daşary syýasaty. Türkmenistanyň "hemişelik bitaraplyk" yglan etmegi Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan 1995-nji ýylda resmi taýdan ykrar edildi. Öňki prezident S.Niýazow bitaraplygyň Türkmenistanyň köp milli goranyş guramalaryna gatnaşmagyna päsgel berjekdigini, ýöne harby kömege ýol açýandygyny aýtdy. Bitarap daşary syýasaty ýurduň konstitusiýasynda möhüm orny eýeleýär. Türkmenistan hökümeti ABŞ we Türkiýe bilen söwdany we eksporty goldaýandygyny öňe sürse-de, iň uly söwda hyzmatdaşy Hytaýdyr, Türkmen tebigy gazynyň esasy bölegini Merkezi Aziýa Hytaý gaz geçirijisi arkaly satyn alýar. Türkmenistan Russiýa we Eýran bilen möhüm söwda gatnaşyklaryna we Owganystan bilen serhetaşa söwda gatnaşyklaryna eýe.

Tebigy resurslar

Türkmenistan tebigy gaza baý we häzirki wagtda gazyň köp bölegini Hytaýa satýar. Russiýa 2016-njy ýylda Türkmenistandan gaz satyn almagy bes etdi, ýöne 2019-njy ýylda turbageçiriji gazyny ownuk satyn almagy täzeden başlady. Owganystan ýük ulaglary bilen ugratmak üçin demir ýol arkaly Ymamnazar we Torghundi şäherine iberilýän suwuk nebit gazyny satyn alýar. Pakistan, Eýran we Russiýa ýaly Türkmenistany ýyly suw bilen üpjün edýär.

Türkmenistan dört esasy temany öz içine alýan EU INOGATE energiýa maksatnamasynyň hyzmatdaş döwletidir: energiýa howpsuzlygyny ýokarlandyrmak, EUB-niň içerki energiýa bazary ýörelgeleri esasynda agza döwlet energiýa bazarlarynyň ýakynlaşmagy, energiýanyň durnukly ösüşini goldamak we energiýa taslamalaryna maýa goýumlaryny çekmek umumy we sebitleýin gyzyklanma.^[1]

Guramalar

Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň, Halkara Walýuta Gaznasynyň, Bütindünýä Bankynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Ýewropadaky Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Yslam Ösüş Bankynyň, Aziýanyň Ösüş Bankynyň, Ýewropa Bankynyň agzasydyr Dikeldiş we ösüş, Azyk we oba hojalygy guramasy we Halkara Türk Medeniýeti Guramasy.

Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Nýu-Ýork şäherinde, Wenada we Genewada hemişelik wekillerini saklaýar.

Birleşen Milletler Guramasy, Aşgabatda BMG-nyň käbir edaralarynyň wekilleri bilen bir hatarda hemişelik koordinator bilen işleýän hemişelik wekilçiligini saklaýar. Aziýanyň Ösüş Banky, Ýewropanyň Dikeldiş we Ösüş Banky, Ýewropadaky Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy we Ýewropa Bileleşiginiň Aşgabatda wekilhanalary bar.

Diplomatik gatnaşyklar

Türkmenistan bilen diplomatik gatnaşyklary bolan ýurtlaryň sanawy:^[2]

#	Country	Date
1	China}	6 January 1992
2	North Korea	10 January 1992
3	Denmark	21 January 1992
4	United Kingdom	23 January 1992
5	South Korea	7 February 1992
6	Iran	18 February 1992
7	Owganystan	21 February 1992
8	Saudi Arabia	22 February 1992
9	Bangladeş	28 February 1992
10	Turkey	29 February 1992
11	France	6 March 1992
12	Germany	6 March 1992
13	Spain	19 March 1992
14	Cuba	23 March 1992
15	Syria	26 March 1992
16	Mexico	27 March 1992
17	Russia	8 April 1992
18	Sweden	10 April 1992
19	United States	10 April 1992
20	Canada	17 April 1992
–	State of Palestine	17 April 1992
21	India	20 April 1992
22	Japan	22 April 1992
23	Mongolia	23 April 1992
24	Pakistan	9 May 1992
25	Hungary	11 May 1992
26	South Africa	11 May 1992
27	Australia	14 May 1992
28	Malaysia	17 May 1992
29	Bulgaria	20 May 1992
30	Netherlands	20 May 1992
31	Oman	29 May 1992
32	Norway	8 June 1992
33	Azerbaijan	9 June 1992
34	Italy	9 June 1992
35	Finland	10 June 1992
36	Greece	10 June 1992
37	Thailand	6 July 1992
38	Switzerland	13 July 1992
39	Georgia	16 July 1992
40	Lithuania	21 July 1992
41	Romania	21 July 1992
42	Vietnam	29 July 1992
43	Portugal	13 August 1992
44	New Zealand	8 September 1992
45	Ghana	17 September 1992
46	Argentina	24 September 1992
47	Maldives	25 September 1992
48	Morocco	25 September 1992
49	Poland	29 September 1992
50	Luxembourg	2 October 1992