Programist

Programist — bu haýsydyr bir programmirleme dilini ýeterlik derejede bilýän we programmirlemäniň belli bir ugry boýunça programma döredip bilýän hünärmendir.ŞUNUŇ BILEN BIR HATARDA PROGRAMIST BU TDEI NIŇ BIR TALYBYNYŇ NICK NAME-DIR.

Taryhy

Miladydan öňki 205-nji ýyl Miladydan öňki [3] (Miladydan öňki 150-nji ýyl [4]) - Gadymy Gresiýadan gelen Antikithera mehanizmi, dürli ölçegdäki we konfigurasiýaly dişli ulanýan kalkulýator bolup, lunisolar kalendarlarynda henizem ulanylýan Metonik siklini yzarlamaga mümkinçilik berdi [5] 6].

1206 Al-Jazari programmirläp boljak gumanoid pulemýot ýasaýar. Bu enjamlarda ulanylýan bir ulgam, yzygiderli işleýän leňňerleri belli bir ýerlerde agaç gutuda ýerleşdirilen gysgyçlary we kameralary ulanýardy, bu bolsa öz gezeginde zarba gurallaryny dolandyrýardy [kesgitlenmedik 1004 gün].

1804 - pyçakly kartoçkalary ulanyp, matalara nagyşlary programma düzmek ukybyny üpjün edip, dokma pudagynda öwrülişik eden Jozef Mari quakard tarapyndan gurlan quakkard dokma enjamy, kämahal ilkinji programmirläp bolýan enjam hasaplanýar [çeşmesi kesgitlenmedik 1004 gün].

1843-nji ýylyň 19-njy iýuly - Çarlz Babbage ilkinji programmirläp boljak hasaplaýyş enjamy [çeşmesi kesgitlenmedik 1004 gün] Analitik hereketlendirijisini taslady (ýöne gurup bilmedi).

1843-nji ýylyň 19-njy iýuly - Iňlis şahyry Jorj Baýronyň gyzy graf aýal Ada Awgusta Lovelace adamzat taryhynda Analitik hereketlendirijisi üçin ilkinji programma ýazdy. Bu maksatnama hereket edýän suwuklyk üçin energiýa tygşytlamak kanunyny beýan edýän Bernoulli deňlemesini çözdi. Ilkinji we ýeke-täk ylmy işinde Ada Lovelace köp sanly meselä ýüzlendi. Onuň beýan eden umumy düzgünleriniň birnäçesi (işleýän ýat öýjüklerini tygşytlamak ýörelgesi, gaýtalanýan formulalaryň siklik hasaplama amallary bilen baglanyşygy) häzirki zaman programmirlemek üçin esasy ähmiýetini saklady [çeşme 1004 gün görkezilmedi].

Babbage-iň materiallary we Lovelace-iň düşündirişleri, diňe 1950-nji ýyllarda ulanylan [kesgitlenmedik 1004 gün] subroutine we subroutine kitaphanasy, görkezme üýtgetmesi we indeks sanawy ýaly düşünjeler. Şeýle-de bolsa, Ada Lovelace tarapyndan ýazylan programmalaryň hiç biri-de açylmady [çeşmesi kesgitlenmedik 1004 gün].

Ilkinji giňden tanalýan we üstünlikli ýokary derejeli programmirleme dili 1954-nji ýyldan 1957-nji ýyla çenli Jon Backusyň ýolbaşçylygyndaky IBM gözlegçiler topary tarapyndan işlenip düzülen Fortran boldy. Fortranyň üstünligi, "uniwersal" kompýuter dilini ösdürmek üçin alymlar komitetiniň döremegine sebäp boldy. Aýry-aýrylykda, Massaçusets Tehnologiýa Institutyndan Jon Makkarti akademiýada ýüze çykan we üstünlik gazanan ilkinji dil bolan Lisp programmirleme dilini (lambda kalkulusyna esaslanýar) ösdürdi. Bu irki tagallalaryň üstünlikli bolmagy bilen, programmirleme dilleri 1960-njy ýyllarda we ondan soňky ýyllarda işjeň gözleg mowzugyna öwrüldi.

SSSR-de programmirleme boýunça ilkinji kitaplar Programmirleme, elektron kompýuterler we olaryň dürli amaly programmalary baradaky ilkinji Sowet açyk kitaby 1956-njy ýylyň başynda Anatoliý Iwanowiç Kitowyň “Elektron sanly maşynlar” monografiýasy tarapyndan neşir edildi [7] [8]. Bu kitabyň soňky üçden bir bölegi, "Kompýuterleriň arifmetiki däl ulanylmagy" - önümçilik proseslerini dolandyrmak, ykdysadyýetiň meselelerini çözmek, emeli intellekt, maşyn terjimesi we ş.m. Kitap birnäçe daşary ýurt dillerine terjime edildi we ABŞ, Hytaý, Polşa, Çehoslowakiýa we beýleki ýurtlarda neşir edildi. SSSR Ylymlar akademiýasynyň prezidenti GI Martuk bu kitap hakda "AI Kitowyň kitaby, 1956-njy ýylda neşir edilen" Elektron sanly maşynlar "hakykatda köp gözlegçiniň aňynda öwrülişik döretdi." Döwrümiziň görnükli alymy V.M.Gluşkow: “A. I.Kitow milli programmirleme mekdebiniň düýbüni tutan we harby we milli ykdysady meseleleri çözmek üçin kompýuterleri ulanýan kibernetikanyň öňdebaryjy pioneri. Özümem, beýleki on müňlerçe hünärmen ýaly, ilkinji kompýuter bilimimi "Elektron sanly maşynlar" kitabyndan - kompýuterleriň we programmirlemegiň ilkinji rus kitaby "aldym. Miçigan uniwersitetiniň professory Jon Karr (ABŞ) "Programmirleme leksiýalary" (1958, ABŞ) monografiýasynda şol döwürde dünýäde neşir edilen 150 töweregi kitaby seljerip, gollanmanyň we soraglaryň bardygyny ýazdy. we awtomatiki programmirleme Anatoliý Kitowyň kitabynda iň gowy beýan edilýär.

Alty aýdan soň, şol 1956-njy ýylda A. I. Kitowyň, N. A. Krinitskiniň we P. N. Komolowyň "Programma elementleri" (elektron kompýuterler üçin) kitaby A. I. Kitowyň redaksiýasynda neşir edildi. Üç ýüz sahypalyk bu kitap SSSR-de umumy elýeterli ikinji kompýuter monografiýasy boldy. Bu kitabyň ahyrynda: "Bu maşynlaryň (kompýuterleriň) giňden ulanylmagy biziň ýurdumyzda önümçiligiň ähli görnüşlerini görlüp-eşidilmedik ýokary derejä çykarar, halkymyzyň maddy hal-ýagdaýyny ep-esli ýokarlandyrar we Watanymyzyň goranyş ukybyny ep-esli güýçlendirer." Bu iki kitap, şol döwürde Sowet Soýuzynda bar bolan kompýuterlerde we programmirlemekde edebiýatyň ýetmezçiligini öz içine alýardy.