Küşt sahypasynyň çeşmesini gör

{| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;"
! align="center" colspan="2" style="color: #FFFFFF; background: #000000; padding: 4px; font-size:170%;" |
'''Küşt'''<br />
[[Faýl:ChessSet.jpg|200px|Küşdüñ Daşlary]]
|- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999"
| colspan="2" | '''Strategiýa Oýny'''
|-
|&nbsp;'''Oýnuň meşhurlugy'''
| style="background: #c0c0c0; text-align:center;" | 6-njy asyr-häzirki döwür
|-
| &nbsp;'''Dolandyryjy'''
| style="background: #c0c0c0; text-align:center;" | Emin agzalar
|-
| &nbsp;- Oýunçy Sany
| style="background: #c0c0c0; text-align:center;" | 2
|-
| &nbsp;- Oýnuň wagty
| style="background: #c0c0c0; text-align:center;" |Soňsuz ýada wagtly 
|-
|&nbsp;'''Web-saýty'''
| style="background: #c0c0c0; text-align:center;" | http://www.fide.com  
|}
[[Faýl:Натурализация гамильтоновых циклов.jpg|thumb|Пути ладьи]]
'''Küşt''' örän çylşyrymly [[strategiýa oýuny|strategiýa oýny]] bolup, aýratyn düzgün boýunça 64 öýli tagtada 32 sany ak we gara mally oýnalýan oýun. Dünýäde küşt ýaryşlary geçirilýär we ol [[Sport|sportuň]] bir görnüşi hasaplanýar. Küşt oýununa könelerimiz beýniniň gimnastikasy hem diýipdirler. Küşt oýnunda [[Türkmen]] türgenleri uly abraýa eýedir. [[Türkmenistan]]da abraýly uly küşt ussatlary bardyr. [[Mesgen Amanow]], [[Maksat Atabayew|Maksat Atabaýew]], [[Meýlis Annaberdiýew]], [[Orazly Annageldiýew]], [[Hanjar Ödäýew]] ýaly örän ussat küştçüleri mysal bermek bolar. Küşt tagtasy diýlen 8×8 bolan dörtburç tagtanyň üstünde oýnalýar. Jemi 64 sany dörtburçlugyň (öýjügiň) 32 sany gara, 32 sany hem ak reňkli bolýar. Küştçileriň biri aklary, beýlekisem garalary alýar we bir gezekde diňe bir göçüm edip bilýär.  
==Küştüň Daşlary==
* [[Faýl:Chess kll45.svg|26px]] [[Faýl:Chess kld45.svg|26px]] [[Faýl:Chess kdl45.svg|26px]] [[Faýl:Chess kdd45.svg|26px]] Ş = Şa
* [[Faýl:Chess qld45.svg|26px]] [[Faýl:Chess qll45.svg|26px]] [[Faýl:Chess qdd45.svg|26px]] [[Image:Chess qdl45.svg|26px]] Pr = Perzi
* [[Faýl:Chess rll45.svg|26px]] [[Faýl:Chess rld45.svg|26px]] [[Faýl:Chess rdl45.svg|26px]] [[Faýl:Chess rdd45.svg|26px]] R = Ruh
* [[Faýl:Chess bld45.svg|26px]] [[Faýl:Chess bll45.svg|26px]] [[Faýl:Chess bdd45.svg|26px]] [[Faýl:Chess bdl45.svg|26px]] P = Pil
* [[Faýl:Chess nll45.svg|26px]] [[Faýl:Chess nld45.svg|26px]] [[Faýl:Chess ndl45.svg|26px]] [[Faýl:Chess ndd45.svg|26px]] A = At
* [[Faýl:Chess pld45.svg|26px]] [[Faýl:Chess pll45.svg|26px]] [[Faýl:Chess pdd45.svg|26px]] [[Faýl:Chess pdl45.svg|26px]] Hiç hili harp goýulmaýar =
*= Pyýada
<gallery perrow="6" style="float:center" caption="Ak daşlar">
Faýl:Chess piece - White king.jpg|Şa
Faýl:Chess piece - White queen.jpg|Perzi
Faýl:Chess piece - White bishop.JPG|Pil
Faýl:Chess piece - White knight.JPG|At
Faýl:Chess piece - White rook.JPG|Ruh
Faýl:Chess piece - White pawn.JPG|Pyýada
</gallery>
<gallery perrow="6" style="float:center" caption="Gara daşlar">
Faýl:Chess piece - Black king.JPG|Şa
Faýl:Chess piece - Black queen.JPG|Perzi
Faýl:Chess piece - Black bishop.JPG|Pil
Faýl:Chess piece - Black knight.JPG|At
Faýl:Chess piece - Black rook.JPG|Ruh
Faýl:Chess piece - Black pawn.JPG|Pyýada
</gallery>
===Küşt Oýnunda Daşlaryň Göçüm Kadalary===
{{Küşdüň diagrammasy
| tleft
| [[Şa (küşt)|Şa]] şeýle göçüp bilýär
|=
 8 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 7 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 6 |__|__|__|__|xo|xo|xo|__|=
 5 |__|__|__|__|xo|kl|xo|__|=
 4 |__|__|__|__|xo|xo|xo|__|=
 3 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 2 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 1 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 a b c d e f g h
| }} {{Küşdüň diagrammasy
| tleft
| [[Ruh (küşt)|Ruh]] şeýle göçüp bilýär
|=
 8 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 7 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 6 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 5 |xo|xo|xo|rd|xo|xo|xo|xo|=
 4 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 3 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 2 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 1 |__|__|__|xo|__|__|__|__|=
 a b c d e f g h
| }} {{Küşdüň diagrammasy
| tleft
| [[Pil (küşt)|Pil]] şeýle göçüp bilýär
|=
 8 |xo|__|__|__|__|__|xo|__|=
 7 |__|xo|__|__|__|xo|__|__|=
 6 |__|__|xo|__|xo|__|__|__|=
 5 |__|__|__|bl|__|__|__|__|=
 4 |__|__|xo|__|xo|__|__|__|=
 3 |__|xo|__|__|__|xo|__|__|=
 2 |xo|__|__|__|__|__|xo|__|=
 1 |__|__|__|__|__|__|__|xo|=
 a b c d e f g h
| }} {{Küşdüň diagrammasy
| tleft
| [[Perzi (küşt)|Perzi]] şeýle göçüp  bilýär
|__|__|__|xo|__|__|__|xo|xo|__|__|xo|__|__|xo|__|__|xo|__|xo|__|xo|__|__|__|__|xo|xo|xo|__|__|__|xo|xo|xo|qd|xo|xo|xo|xo|__|__|xo|xo|xo|__|__|__|__|xo|__|xo|__|xo|__|__|xo|__|__|xo|__|__|xo|__| }} {{Küşdüň diagrammasy
| tleft
| [[At (küşt)|At]] şeýle göçüp bilýär
|=
 8 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 7 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 6 |__|__|xo|__|xo|__|__|__|=
 5 |__|xo|__|__|__|xo|__|__|=
 4 |__|__|__|nd|__|__|__|__|=
 3 |__|xo|__|__|__|xo|__|__|=
 2 |__|__|xo|__|xo|__|__|__|=
 1 |__|__|__|__|__|__|__|__|=
 a b c d e f g h
| }} {{Küşdüň diagrammasy
| tleft
| [[Pyýada (küşt)|Pyýada]] şeýle göçüp bilýär  (●). Mal alanda bolsa, şeýle alýar (×)
|__|__|__|xx|xo|xx|__|__|__|__|__|__|pl|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|xx|xo|xx|__|__|__|__|__|__|pl|__|__|__|xo|__|__|__|__|__|__|xx|xo|xx|__|__|__|__|__|__|pl|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
}}{{clear}}
<center><gallery widths="300" heights="300">
Faýl:ChessCastlingMovie.gif|Uzyn we gysga rokirowka (şa-ruh hem diýilýär)
Faýl:Ajedrez animación en passant.gif|Pyýadanyň birinji göçümi. ('''iki diňe birinji göçümde''' mümkindir) Suratdaky ýagdaýda ak pyýada gara pyýadany alyp bilýär. Muňa geçýärkä almak hem diýilýär.
</gallery></center>
*Rokirowka edip bilmek üçin şa birinji göçümini göçmedik bolmaly.
*Rokirowka edip bilmek üçin şa bilen ruhuň arasynda başga daş bolmaly däl.
*Garşydaşyň malynyň bir ujy şa bilen ruhuň arasyna düşse rokirowka bolmaýar.

===Oýuna Başlamazdan Öň Daşlaryň Düzülişi===
[[Faýl:ChessStartingPosition.jpg|thumb|Oýuna başlamazdan öñ daşlaryň düzülüşü]]
*Oýunyň başynda birinji göçüm hemişe aklaryňkydyr.

== Poçta küşt  ==
Bu oýunçy garşydaşyndan uzakda ýaşaýan we oýunlar e-poçta arkaly habar berilýän küşt görnüşidir.  Jogap wagty günlerde ölçelýär we bir oýun  gutarmak üçin aýlar ýa-da ýyllar uzaldylyp bilner.

1951-nji ýylda döredilen Halkara habarlaşma küşt federasiýasy (ICCF) <ref>[http://www.iccf.com   ICCF]</ref> bu usul bilen öz Olimpiýa oýunlaryny we dünýä çempionatlaryny guramaga jogapkärdir.

=== Poçta küşt olimpiadasy ===
{|class="wikitable"
! # !! Yyllar !! Altyn medal !! Kümüş medal !! bürünç medal
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-01f.htm  01.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221214011634/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-01f.htm |date=2022-12-14 }} || 1949-1952 || Wengriýa || Çehoslowakiýa || Şwesiýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-02f.htm  02.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220922025317/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-02f.htm |date=2022-09-22 }} || 1952-1955 || Çehoslowakiýa || Şwesiýa || {{GER}}
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-03f.htm  03.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221214011624/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-03f.htm |date=2022-12-14 }} || 1958-1961 || Sowet Soýuzy || Wengriýa || Ugugoslawiýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-04f.htm  04.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220921183055/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-04f.htm |date=2022-09-21 }} || 1962-1964 || Sowet Soýuzy || Demokratik Germaniýa || Şwesiýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-05f.htm  05.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220922063914/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-05f.htm |date=2022-09-22 }} || 1965-1968 || Çehoslowakiýa || Sowet Soýuzy || Günbatar Germaniýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-06f.htm  06.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220921232229/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-06f.htm |date=2022-09-21 }} || 1968-1972 || Sowet Soýuzy || Çehoslowakiýa || Demokratik Germaniýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-07f.htm  07.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220922063414/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-07f.htm |date=2022-09-22 }} || 1972-1976 || Sowet Soýuzy || Bolgariýa || Beýik Britaniýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-08f.htm  08.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220921202819/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-08f.htm |date=2022-09-21 }} || 1977-1982 || Sowet Soýuzy || Wengriýa || Beýik Britaniýa
|-
| [http://www.tables.iccf.com/world/olymp/ol-09f.htm  09.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221214011626/https://tables.iccf.com/world/olymp/ol-09f.htm |date=2022-12-14 }} || 1982-1987 || Beýik Britaniýa || Günbatar Germaniýa || Sowet Soýuzy
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=38679  10.] || 1987-1995 || Sowet Soýuzy || Angliýa || Demokratik Germaniýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=35071  11.] || 1992-1999 || Çehoslowakiýa </br> Sowet Soýuzy ||   || Kanada </br> Şotlandiýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=35072  12.] || 1998-2004 || {{GER}} || Litwa  || Latwiýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=5734  13.] || 2004-2009 || {{GER}} || Çeh || Plşa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=5392   14.] || 2002-2006 || {{GER}} || Litwa || {{USA}}
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=1635  15.] || 2006-2009 || Norwegiýa || {{GER}} || Gollandiýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=21733  16.] || 2010-2016 || Çeh || {{GER}} || {{FRA}}
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=19050  17.] || 2009-2012 || {{GER}} || Ispaniýa || Italiýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=32177  18.] || 2012-2016 || {{GER}} || Sloweniýa ||  Ispaniýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=60285  19.] || 2016-2021 || Bolgariýa || {{GER}} || Çeh </br> Polşa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=60510  20.] || 2016-2019 || {{GER}} || {{RUS}} || Ispaniýa
|-
| [http://www.iccf.com/event?id=83159  21.] || 2020-2023 || {{GER}} || Lýuksemburg || {{USA}}
|-
|}

== Daşarky çykgytlar ==
* [http://www.turkmenistan.gov.tm/_tmt/?id=2770] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716040753/http://turkmenistan.gov.tm/_tmt/?id=2770 |date=2015-07-16 }} Ýurdumyzyň türgenleri dünýäniň ýaşajyk çempionyny sarpalaýar
* [http://www.fide.com/index.php?lang=ru Официальный сайт Международной шахматной федерации (ФИДЕ)] {{ref-en}}

{{Küşt-stub}}{{Game-stub}}{{spor-stub}}
[[Kategoriýa:Sport]]
[[Kategoriýa:Strategiýa oýuny]]