Kokos palmasy
| Kokos palmasy | |
|---|---|
 ,  | |
| Short name | C. nucifera |
| , , , , , , | |
| Taxon name | Cocos nucifera |
| Taxon rank | Biologik görnüş |
| Parent taxon | Cocos |
| Taxon common name | coconut palm, Kube, فارسی, Cocoter, kokosovník ořechoplodý, Kokos, Kokospalme, Coconut, Kokoso, Cocotero, نارگیل, Kookospalmu, Cocotier, Coco, קוקוס, नारियल, Kokosova palma, Kókuszpálma, Kelapa, palma da cocco, ココナッツ, Riešutinė kokospalmė, Кокосова палма, തെങ്ങ്, Pokok Kelapa, Kokospalm, Kokosnøtt, palma kokosowa, Coqueiro, Кокосовая пальма, පොල්, Кокосова палма, Kalapa, Kokosnöt, Mnazi (mti), Nuu-hun, มะพร้าว, Hindistan cevizi, Dừa, Iâ-á, 椰子, 可可椰子, 椰子, 可可椰子, 椰子油, 椰根, 椰子浆, 奶桃, 椰子（椰树）, 椰子瓤, 椰子壳, 椰子根, cocotal |
| Has fruit type | drupe |
| Seed dispersal | nautochory |
| This taxon is source of | coconut, coconut water, coconut timber, coconut sugar, coir, coconut oil, coconut shell, copra, coconut leaf, coconut milk, Q11981420 |
| Start time | 55 million years BCE |
| Has use | medicinal plant, wood, afforestation, fruit, food, fiber |
| Described by source | Armenian Soviet Encyclopedia, Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary, Gujin Tushu Jicheng, Zhiwu Mingshi Tukao, Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 13(1), Small Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary |
| On focus list of Wikimedia project | Wikipedia:Vital articles/Level/4 |
| Maintained by WikiProject | WikiProject Invasion Biology |
| NZTCS conservation status | vagrant |
| GRIN URL | https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=11043 |
| Commons gallery | Cocos nucifera |
| Commons category | Cocos nucifera |
| Topic's main category | Category:Cocos nucifera |
| Cocos nucifera | |
Kokos palmasy (Cocos nucifera) tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma görnüşidir .
Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.
“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.
Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.
Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, gusmak, gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
Çeşmeler[düzet | çeşmäni düzet]
 |
Wikimedia Commonsda Kokos palmasy bilen bagly medýa faýllary tapyp bilersiňiz. |