Nanotehnologiýa
Nanometr– metriň milliardynjy bölegidir.
Tehnologiýa (grekçe technё - sungat, ussatlyk we başarnyk) – önüm öndürmek prosesinde çig maly, materialy we ýarym fabrikatlaryň durkuny üýtgetmek ýaly gaýtadan işlemek usulynyň jemidir. Onuň wezipesi ylym ýaly - has netijeli we ykdysady önümçilik prosesinde amaly taýdan ulanmak we kesgitlemek maksady bilen fiziki, himiki, mehaniki we beýleki kanuna laýyklygy ýüze çykarmakdan ybarat bolup durýar.
Gaty jisim – bu gaty haldaky närseler däl-de, eýsem, tertipli gurluşy bar bolan jisime aýdylýar. Kristal gözenegiň ýa-da himiki molekulalaryň gurluşynyň nämedigi barada köp adamlar okan bolsa gerek. Atomlaryň özara ýerleşişi we otnositel mukdary diňe hiline dälde, eýsem, netijede alnan jisimiň özüne hem baglydyr. Uglerodyň şol bir atomlary bir gurluşda grafit, - beýlekisi bolsa, almaz emele getirýändigini köpler bilýändir. Uglerodyň ähli bar bolan üç atomy, kislorodyň we wodorodyň uly bolmadyk goşundysy bilen bakteriýa, wirus we biziň özümiz ýaly ähli organiki jisimleri düzýärler.
Şeýlelikde, bu atomlaryň çen bilen laýyk metriň milliarddan bir paýy bolan ölçegi bar. Alymlar jisimiň fiziki we himiki düzümini juda tiz kesgitlemegi öwrendiler. Atomlaryň özara ýerleşişini öwrenmek has çylşyrymly boldy. Dürli-dürli tehnologik proseslerde we tebigy şertlerde dürli häsiýetlerdäki jisimler emele gelipdir. Bu wezipeler dürli fiziki usullar arkaly geçen asyryň ahyrlaryna çenli çözüldi. Häzir biz dürli-dürli tehnologiýalar arkaly jisimiň häsiýetine bagly goşmaça atomlaryň näme üçin gurluşa düşýändigini anyklap bilýäris. Ýöne kristalyň garyndysynda olaryň bölünişi bulam – bujardyr.
Nanotehnologiýa, dürli gurluşlaryň jikme-jikligindäki ýaly, kristallaryň aýry atomlarynyň zerur alamatlaryna gözegçilik etmegiň fiziki usullaryny göz astyna almaga mümkinçilikleri berýär. Ýagny metriň milliarddan bir paýyna barabar ölçegdäki aýry atomy görmeli we ýerleşdirmeli. Nanotehnologiýa ady hem şol ýerden gelip çykýar.