Radoýe Domanowiç

Radoýe Domanowiç
(Радоје Домановић)
	Radoýe Domanowiç; (Радоје Домановић)
Doglan wagty we ýeri	16 Fewral 1875; Owsişte, Serbiýa
Aradan çykan wagty we ýeri	17 Awgust 1908 (35 ýaş); Belgrad, Serbiýa
Käri	ýazyjysy, žurnalist, mugallymdy

Radoýe Domanowiç (1873-nji ýylyň 16-njy fewraly – 1908-nji ýylyň 17-nji awgusty) gysga hekaýalary bilen iň meşhur serb ýazyjysy, žurnalist we mugallymdy.

Ömri we döredijiligi[düzet | çeşmäni düzet]

Radoýe Domanowiç Serbiýanyň merkezindäki Owsişte obasynda dünýä indi. Kragujewasda orta mekdebi we Belgrad uniwersitetiniň filosofiýa fakultetini gutardy we şol ýerde serb dilini we taryhyny öwrendi. 1895-1898-nji ýyllar aralygynda Domanowiç Serbiýanyň günortasynda serb diliniň we taryhynyň mugallymy bolup işledi.

Mugallymçylyk döwründe ilkinji realistik hekaýalaryny ýazyp başlady. Oppozisiýa partiýasy bilen baglanyşygy sebäpli işini ýitirdi we maşgalasy bilen Belgrada göçdi. Belgradda, dürli syýasy we edebi alsurnallarda žurnalist bolup işe başlady, syýasy makalalar we satirik hekaýalar ýazyp, aç-açan hüjüm edip, dolandyryjy adamlaryň ikiýüzliligini we ýalňyşlyklaryny açyp görkezdi. Radoýeň meşhurlygy “Ýolbaşçy” (1901) we “Stradiýa” (1902) ýaly iň meşhur hekaýalarynyň çap edilmegi bilen ýüze çykdy. Barlyşyksyz garaýşy sebäpli, Obrenowiç dinastiýasynyň we garşydaş tertibiniň esasy garşydaşlaryndan biri hökmünde tanaldy.

1903-nji ýyldaky döwlet agdarylyşygy we çalşygyndan soň, Domanowiç Bilim ministrliginde kätip wezipesini aldy we täze hökümet oňa Mýunhende geçiren bir ýyllyk hünäri boýunça Germaniýa gitmäge rugsat berdi. Serbiýa gaýdyp gelen Radoýe jemgyýetde hakyky üýtgeşmeleriň ýoklugyndan lapykeç boldy. Syýasy hepdelik “Stradiýa” žurnallaryna başlady, onda täze demokratiýanyň gowşak taraplaryny tankytlamagy dowam etdirdi, ýöne ýazanlarynda öňküsi ýaly güýç we ylham ýokdy.

Radoýe Domanowiç, 1908-nji ýylyň 17-nji awgustynda ýary gijeden soň, 35 ýaşynda, dowamly pnewmoniýa we inçekesel bilen uzak wagtlap göreşenden soň aradan çykdy. Galan neşir edilmedik eserleri Birinji jahan urşy döwründe ýitdi. Reaksiýa güýçlerine garşy göreşde möhüm roly we ýiti zehini sebäpli, XX asyryň başynda iň gowy serb satirik ýazyjysy hasaplanýar.^[1]