Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy zamanasynda türkmen halkynyň medeni mirasynyň we sungatynyň täzeden dikeldilmegi

Mowzuk: Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy zamanasynda türkmen halkynyň medeni mirasynyň we sungatynyň täzeden dikeldilmegi.

1991-nji ýylyň Garaşşyzlyk aýynyň 27-si türkmen halkynyň taryhyna altyn harplar bilen ýazyldy. Şol gün halkymyz asyrlar boýy garaşşyz döwlet gurmak baradaky edip gelen arzuwynyň, umytlarynyň, päk oý-pikirleriniň hasyl bolandygyny bütin dünýä jar etdi. Şol gün Milletbaştutanymyz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň tagallasy bilen dünýäniň syýasy kartasynda Özbaşdak, Garaşsyz Türkmenistan döwleti peýda boldy.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Beýik Serdarymyzyň tagallasy bilen türkmen halkynyň diňe bir ykdysady garaşsyzlygy we durmuş goraglylygy doly üpjün edilmän öňki medeni mirasymyz, ata-babalarymyzyň ruhy, maddy gymmatlyklarymyz, taryhymyz, dilimiz, saz sungatymyz, dinimiz, ajaýyp däp-dessurlarymyz täzeden dikeldildi. Garaşsyzlyk ýyllarynda çap edilen kitaplarda milli taryh milli medeniýet, adatlar, däp-dessurlar, türkmeniň beýik-beýik döwletleriniň taryhy, şahslary, edim-gylymlary has giňişleýin şöhlelendirilip başlandy. Beýik Serdarymyzyň il bähbitli uly tagallasy bilen milli ykdysadyýetimiziň, milli aňýetimiziň ýörelgeleri işlenilip düzüldi.

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy ýurdumyzyň öz döwlet syýasatyny işläp düzdi. Şol syýasatdan ugur alyp halkymyz ilki bilen öz mümkinçilikleriniň çäksizdigini, durmuş-ykdysady ösüşde hem dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesine çykmaga ähli şertleriniň bardygyna düşündi. Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Türkmenistanyň Ýaşulylarynyň XIV Döwlet Maslahatynyň, Halk Maslahatynyň we Umumymilli “Galkynyş” hereketiniň bilelikdäki Mejlisinde eden taryhy çykyşynda : “Eger biz 2005-nji ýylda 120,2 trillion manatlyk önüm öndürsek, munuň özi şonda 2000-nji ýyllar bilen deňeşdireniňde durmuş ýagdaýymyzyň üç esse gowulanjakdygyny görkezýär diýip belledi.

Garaşşyzlyk ýyllarynda türkmen halkynyň baý medeni mirasyny dikeltmeklige aýratyn üns berildi. 1998-nji ýylyň Nowruz aýynyň 16-synda geçirilen “Garaşşyzlyk we türkmen halkynyň golýazma mirasy” atly Halkara ylmy maslahatynyň, 2000-nji ýylyň Magtymguly aýynyň 13-inde ÝUNESKO tarapyndan guralan “Medeni, taryhy ýadygärlikler” Halkara ylmy maslahatyň, şol ýylyň Garaşşyzlyk aýynyň 10-nda we 13-nde geçirilen “Türkmenistanyň medeni mirasy : gadymy çeşmeler we häzirki zaman mümkinçilikleri” atly Halkara ylmy maslahatyň, 2001-nji ýylyň Magtymguly aýynyň 17-sinde geçirilen “Merkezi Aziýanyň we Ýewraziýanyň sähralarynyň medeni mirasy” atly talyplaryň we ýaş alymlaryň Halkara ylmy maslahatynyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň : “Medeni mirasymyzy aýawly saklamak biziň taryhy borjumyzdyr we döwlet zerurlygydyr” diýen sargydyny ýerine ýetirmekde ähmiýeti örän uludyr. “Oguznama”, “Gorkut ata”, “Türkmen halylary”, “Türkmeiň şaý-sepleri” ýaly kitaplaryň çap edilmegi medeni mirasymyzy il arasynda wagyz etmekde uly ýardam berdi. Beýik Serdarymyzyň hut özüniň tagallasy bilen Garaşşyzlyk ýyllarynda öňki sowet imperiýasy zamanynda gadagan edilen kitaplaryň onlarçasy türkmen dilinde täzeden neşir edildi.

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada: “Ergenekon” dessany türkmeniň gadymyýeti, onda tutuş magdan dagynyň eredilip, ýagtylyga – dünýä çykmaklygyň göçme manysy bar” diýip belleýär. (Mukaddes Ruhnama. sah. 56). Hakykatdanda türkmenleriň dünýäde ilkinji bolup magdan eredip başlamaklary ýaşaýşyň täze ýokary derejä geçmegini aňladypdyr. Sebäbi demirden ýasalan zähmet gurallary zähmet öndürijiliginiň birnäçe esse artmagyna getiripdir.

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Garaşsyzlyk ýyllarynda halkymyzyň döredijilik, oýlap tapyjylyk ukybyny ösdürmekligi hem nygtaýar. Halkymyzyň oýlap tapyjylyk ukybyna türkmenleriň egri gylyjyda şaýatlyk edýär. Dünýäde henize çenli şondan kämil gylyç oýlanyp tapylanok. Ýöne türkmen hiç haçan döwrüniň gazaply ýaragyny adalatsyzlyk ýoluna ulanmandyr. Türkmenlerde gylyjyň ala-böle egri bolmagynda uly many bar. Egri gylyç diňe hüjüm edýäniň gylyjy, ol yza gaçýanyň gylyjy däl. Atyň üstünde öňe barýarkaň, kesip-çapyp barmaly gylyç ol …Diýmek, türkmenler gylyjy hem hüjüm üçin, öňe gitmek üçin ýasapdyrlar, gaçmak üçin ýasamandyrlar. Munuň özi türkmeniň ruhunda gaçmak diýen zadyň ýokdugyny görkezýär. (Mukaddes Ruhnama, 2-kitap, sah.59). Beýik Serdarymyzyň belleýşi ýaly : “türkmen gylyjyň gadymy kämil nusgasyny şu günlere ýetiripdir. Şol gyljyň ýüzünde “Türkmen hiç haçan gylyjyny gynyndan goňşusynyň garşysyna çykarmaz ” diýen ýazgy galdyrypdyr, ol häzirem goňşy Eýran döwletiniň taryhy muzeýinde bar”. (Mukaddes Ruhnama.sah.56).

Beýik Serdarymyz şol gylyjyň türkmeniň mert şahsyýetleriniň, mert ogullarynyň biriniňkiligini, öz Ruhnamasynyň ikinji kitabynda ýatlaýar. (Mukaddes Ruhnama, 2-nji kitap, sah.60)

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy türkmen halkynyň dünýä medeniýetine goşan goşandyny teswirläp : “Türkmen halky bolsa dünýä päkize türkmen bedewlerini, päkize türkmen halysyny, päkize türkmen şaý-seplerini, päkize milli geýim-gejimlerini, päkize ak bugdaýyny, saryja goýnunyň toplumyny berdi” diýip ýazýar.

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Mukaddes Ruhnamada maddy medeniýetiň, diliň, sungatyň, milli aňyýetiň jemgyýetde tutýan ornuny has ýokary derejede goýýar. Beýik Serdarymyz ol gymmatlyklary bilen milleti bir zat hasaplaýar. Ol milletiň hem edil adam ýaly göwresiniň, ýüreginiň, aňynyň bardygyny belläp, maddy medeniýeti - milletiň göwresine, dilini, sazyny - ýüregine, milli pelsepäni we aňyýeti – milletiň aklyna deňeýär.

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen diliniň kämilleşdirilmegine ulu üns bermek bilen türkmeniň türkmen bolup galmagyna sebäp bolan gymmatlyklaryň biri hökmünde garaýar. Türkmen dili köp sanly dilleriň döremegine, baýlaşmagyna esas bolupdyr. Halkymyzyň agyr döwürleri başdan geçiren wagtynda hem özüni ýitirmedi, beýikligini saklady. Munuň düýp sebäbini Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy “Munuň aňyrsynda onuň buýsanjy – özüne göwni ýetmesi bar. Hut şonuň üçin hem, tas müň ýyl mundan ozal ýazylan eserleride arkaýyn okap bolýar. Hoja Ahmet Ýasawynyň, Ýunus Emräniň, Nowaýynyň, Nesiminiň, Fizuliniň eserlerini ýa-da Gorkut ata eposyny okanyňda türkmen ruhunyň baýlygy buýsandyrýar” (Mukaddes Ruhnama, sah. 175 ).

Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy : “Sungat ýaly, adamyň ömrüni uzaldýan, derdine derman bolýan, şypa berýän başga bir gymmatlyk ýok. Sungat älem giňişliginde şöhle saçýan Gün mysalydyr. Hakyky sungat ynsana ruhy güýç berýän dermandyr” diýip belleýär. (Mukaddes Ruhnama, 2-nji kitap, sah.411).

Aýdym-saz halkymyzyň ruhy ganatydyr. Şol ganat bilen türkmen halky asyrlaryň çuňlugyndan häzirki günlere çenli gelip ýetdi. Şol ganat bilen türkmen halky ajaýyp günlere gujak açýar.

Aýdym-saz tutuş asyrlaryň dowamynda halkymyzyň mukaddes umydynyň hökmürowan syrdaşy bolup geldi. Türkmen halk mukamlaryna ata-babalarymyzyň ruhunyň bir ülşi siňendir. Her kim ony diňlese, düşünip diňlese, onuň ruhy galkynar. (Mukaddes Ruhnama, 2-nji kitap, sah. 412).

Beýik Serdarymyz aýtmyşlaýyn: “Türkmen milli sazy-milletiň kalbynyň owazy”. Ony beýleki halklaryň hiç biriniň sazy bilen çalyşmak bolmaz. Türkmen sazyny beýleki halklaryň saz gurallary bilen çalyşanyňda-da milliligini ýitirmeýär. Çünki ol saz türkmeniň gahrymançylykly geçmişini wasp edýär. Ol saz türkmenleri watansöýüjilige, mertlige, batyrlyga çagyrýar. Türkmen sazynda halkymyzyň başyndan geçiren kyn günleriniň-de senesini eşitmek bolýar. Ýöne onda agy zeýrenç, sussupeslik, göwniçökgünlik sesi ýokdur. Türkmen sazyndaky kyn günler halky oýlandyrmak, çykalga gözlemek üçin eşidilýändir.

Türkmen sazynyň türkmenlere täsiri baradaky gyzykly maglumaty XIX asyrda Türkmenistana syýahat eden görnükli wenger alymy A. Wamberi ýazyp galdyrypdyr. Ol dutaryň sazyny diňleýän türkmenleriň göçgünli bir ýagdaýa düşüp bu dünýäni unudýandygyna syn edipdir.

Ýurdumyzyň ilkinji we ömürlik Prezidenti Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy : “Umuman saz sungaty-edebiýaty bilen bilelikde türkmeniň esasy milli genisiniň ýüze çykýan ugrudyr” diýip, söz we saz sungatyna uly baha berýär. Şonuň üçinem Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen aýdym-saz sungatyny ösdürmek üçin gaty köp işler edildi. Beýik Serdarymyzyň atalyk aladasy bilen ýurdumyzda geçirilýän “Merjen däneleri”, “Ýaňlan diýarym”, “Aşyk aýdyň piriň günleri”, “Şasenem joralaryny çagyrýar” ýaly bäsleşikler, görnükli aýdym-saz ussatlary bilen geçirilýän toý-baýramçylyklar Garaşsyzlygyň 13 ýylynyň içinde türkmen aýdym-saz sungaty asyrlara barabar ýol geçdi we türkmen milliliginiň ösmegine özüniň saldamly goşandyny goşdy.

Biziň türkmen halkymyzyň baý edebi mirasy bardyr. Bu miras ata-baba nesilden nesle geçip türkmen milletimize, ynsanperwerligiň, halallygyň, gahrymançylygyň, watansöýüjiligiň beýik synmaz sütüni bolupdyr. Bu barada biziň dana Atamyz Serdarymyz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy şeýle gymmatly sözleri aýdýar : “Gojaman zeminiň üstündäki iň gadymy halklaryň biri bolan türkmenler hem … ajaýyp eserleriň onlarçasyny döredip, dünýä medeniýetiniň baýlaşmagyna uly goşant goşdy. Biz “Oguznama”, “Gorkut ata”, “Görogly” ýaly ajaýyp ýazuw ýadygärliklerine Hoja Ahmet Ýasawy, Jelaleddin Rumy, Ýunus Emre, Magtymguly … ýaly dürdäne döredijilikleri bilen özlerine, halkyna ömürlik ýadygärlik dikelden, dünýä medeniýetiniň altyn hazynasyny has baýlaşdyrylan onlarça ajaýyp, söz ussatlarymyza guwanmaga we buýsanmaga haklydyrys”.

Her bir halkyň öz ösüşiniň dowamynda aỳratynam durgunlyk, krizis döwürlerinde özüne diň salỳan, duran ỳerini kesgitleyän, geçen ỳoluny ölçerip, geljege göz aỳlaỳan, özuni beỳleki halklar bilen deňeşdirip görüp özüne täze ugurlary kesgitleỳän milli taỳdan galkynỳan pursatlary bolỳar. Türkmenler üçin bu galkynyş esasan hem Seljuk döwründe bolupdy. Garaşsyz döwletimize eỳe bolmagymyz öz ykbalymyzy öz elimize almagymyz bilen hem Hudaỳa şükür. Bizde ỳene täze galkynyş başlandy. Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň ABŞ-na ilkinji sapary 1993-nji ỳylyň Nowruz aỳynyň 22-nde bolup geçdi.

Onda Beỳik Serdarymyz ABŞ-ň ozalky prezidenti Riçard Nikson bilen duşuşdy. Söhbetdeşligiň barşynda halkara we regional hyzmatdaslygy ỳurtlaryň ikisiniň sebitde krizisli ỳagdaỳy ỳeňip geçmäge çemeleşişleri baradaky meseleler ara alynyp maslahatlaşyldy. Riçort Nikson Türkmenistanyň Prezidentiniň daşary syỳasat işine ỳokary baha berdi. Türkmennistan häzir dünỳä bileleşigi tarapyndan durnukly döwlet diỳilipykrar edildi. Riçort Nikson kynçylyklara garamazdan Türkmenistanyň bazar ykdysadyỳetine tarap üstünlikli gitjekdigine umyt etdi.

Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy BMG-nyň Baş sekretary Butros Galli bilen duşuşdy. Ol durnuklylygy kepillendirmeleriniň biri hökmünde Türkmenistanyň pozisiỳasyna oňat baga berdi. Munuň özi Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň türkmen halkynyň milli bähbitlerine laỳyk gelỳän işiniň netijesidir diỳip, BMG-nyň Baş sekretary belläp geçdi. Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Amerikanyň Birleşen Ştatlaryna sapary Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy giňeltmekde Amerikan biznesine täze itergi berer diỳip özüniň “Metro ekspress” firmasy Baỳramalyda uly dokma kombinatyny bine edỳän görnükli amerikan senagatçysy Jeỳmis Demetrakis aỳtdy. Türkmenistanda daşary ỳurt maỳalaryny goỳmak üçin hukuk kepillendirmek billelikdäki kärhanalary döretmek üçin ỳeňillikler salgyt syỳasaty bar diỳip J.Demetrakis aỳratyn nygtap geçdi. Beỳik Serdarymyz özüniň jogap sözünde Türkmenistanyň ykdysady ỳagdaỳy barada gürrüň berip ol öz ỳurdunyň daşary ỳurt kompaniỳalary bilen özara peỳdaly hyzmatdaşlyk etmek üçin ähli zerur zatlary bar diỳip belledi. Baỳ tebigy resurslary, hünärli işçi kadrlar, durnukly syỳasy ỳagdaỳ bu hyzmatdaşlyga öwürỳär we amatly netijeleri wada berỳär. Beỳik Serdarymyz uly ykdysady taslamalary durmuşa geçirmäge: Tejen-Sarahs-Maşat demir ỳolunyň. Aşgabat-Tähran-Stambul awtomobil ỳolunyň gurluşygyna Türkmenistandan Eỳranyň we Türkiỳäniň üsti bilen Ỳewropa şeỳle hem Türkmenistan Owganystanyň, Päkistanyň we Hytaỳyň üsti bilen Ỳaponiỳa gaz prowodlaryny çekmäge gatnaşmaga amerikan telekeçilerini çagyrdy.

Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň sözlän sözi uly gyzyklanma bilen diňlenildi. Türkmenistanyň Prezidenti Beyik Saparmyrat Türkmenbaşynyň ABŞ-na ilkinji sapary taryha girdi. Ỳöne bu sapar ỳurduň garaşsyzlygynyň sene ỳazgysyna taryhy ähmiỳetli waka bolup baky girer. Sebäbi türkmen-amerikan gatnaşyklary hut şu wagtdan başlandy. Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyň parasatly we uzakdan görüjilikli syỳasaty, parahatçylyk, garaşsyzlyk we bitaraplyk syỳasaty netijesinde halklara derejesinde täze uly böküş edildi, şonda Türkmenistanyň we onuň milli Serdarynyň abraỳy täze belentlige ỳokary galdy.

1998-nji ỳylyň Gurbansoltan aỳynyň 19-da Beỳik Serdarymyz ikinji gezek ABŞ-nda saparda boldy. “Plazma” myhmanhanasynyň kabulhanasynda Amerikanyň işewür dünỳäsiniň wekilleri bilen gepleşikleriň ilkinji tapgyrynda “Enrol” kompaniỳasynyň prezidenti hanym Rebekka Marky kabul etdi. Duşuşygyň başynda “Enrol” kompaniỳasynyň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygynyň geljegi ara alynyp maslahatlaşyldy.

Soňra “Sikorski” kompaniỳasynyň prezidenti Ỳuzip Bokli bilen çaỳ başynda duşuşyk boldy. Bu duşuşyk Türkmenistan bilen dünỳäde belli korporasiỳanyň arasynda emele gelen hakyky gepleşikleriň dowamy boldy. Duşuşygyň başynda mundan beỳläkki hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alynyp maslhatlaşyldy.

Günüň ahyrynda Beỳik Serdarymyz bilen belli amerikan syỳasatçysy ABŞ-nyň ozalk dölwet sekretary Genri Kissinjeriniň arasynda bolan söhbetdeşlik mähirli we ynanmak ỳagdaỳynda geçdi. Gurbansoltan aỳynyň 20-de Beyik Serdarymyz “Sell” kompaniỳasynyň ỳolbaşçylary bilen duşuşyp, Ỳewropa tarap gönükdirilen gaz geçirijiniň taslamasyny işläp taỳỳarlamaga işeňňir gatnaşyklary üçin kompaniỳanyň ỳolbaşcylaryna minnetdarlyk bildirdi. Duşuşygyň başynda mundan beỳläkki hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alynyp maslahatlaşyldy.

Soňra Saparmyrat Türkmenbaşy “Aỳ-Ti-Ti Indstriz” kompaniỳasynyň prezidenti Riçord Labrekỳuny kabul etdi we häzirki zaman suwaryş tehnologiỳasyny Türkmenistanda işeňňir ornaşdyrylmagy üçin oňa minnetdarlyk bildirdi. Jenap Labrekỳu bilelikdäki kärhanany döretmek we onuň binỳadynda Türkmenistanyň iň gurak zolaklarynyň birinde uly nasos desgalaryny oturdyp ulanmaga bermek barada Beỳik Serdarymyzyň teklibine höwes bilen seslendi.

“Şlỳumberje” nebit kompaniỳasynyň başlygy Wiktor Grijalowa Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşynyn myhmany boldy. Nebit gaz pudagyna hyzmat edỳän Amerikanyň uly hyzmat ediş kompaniỳalarynyň biri bolan “Şlỳumberje” Türkmenistan bilen işeňňir hyzmatdaşlyk edỳär we bu uly hyzmatdaşlygyň uly geljegi bar. Ol hyzmatdaşlyk bäş ỳyl möhlet bilen geljege ara alynyp maslahatlaşyldy.

Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Amerikanyň belli syỳasy işgäri BŞ-nyň dölwet sekretary Jorj Şuls bilen söhbetdeşligi erkin ynanyşmak ỳagdaỳynda bolup geçdi. Nebit-gaz pudagynda hususanam Türkmenistanyň uly gaz geçijileriniň taslamalary üçin tehniki ykdysady esaslandyrmalary taỳỳarlamagyň üstünde işleỳän “Bektel” kompaniỳasynyň häzirki bähbitlerine wekilçilik edỳän Jorj Şuls Türkmenistanyň baştutany bilen duşuşmagyň örän ỳakymlydygy barada belledi.

Gurbansoltan aỳynyň 21-nde Türkmenistanyň baştutany Waşenktona geldi we ol ỳerde özüniň ikinji Waşenktonly myhmanyny kabul etdi. Ol ABŞ-yň hökümetiniň oba hojalygy baradaky sekretary Daniel Glikman boldy. Duşuşygyň barşynda oba hojalygy babatda iki ỳurduň giň möçberli hyzmatdaslygyň meselesi ara alynyp maslahatlaşyldy. Aỳratyn mähirli, resmi we resmi bolmadyk ỳagdaỳda Beỳik Saparmyrat Türkmenbasy we D.Glikmon iki ỳurduň oba hojalyk babatda ylymy tehniki hyzmatdaşlyk baradaky özara düşünişmek hakyndaky Memorandyna gol çekildi.

Soňra Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Merkezi Aziỳa – Amerikan telekeçiler gaznasynyň ỳolbaşçysy Stiwen Solarsy kabul etdi. Stiwen Solars ozal Aşgabatda bolup Türkmenistanyň Prezidenti bilen duşuşypdy, bu ỳerde waşenktonda bolsa olar köne dostlar hökmünde duşuşdylar. Jenap Solars gaznanyň Türkmenistanda öz işini giňeltmekçidigini Beỳik Serdarymyza habar berdi. Gurbansoltan aỳynyň 22-de Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy “Bleỳew Ýaus” kabulhanasynda dünỳä bankynyň prezidenti Jeỳmis Wultenson bilen duşuşdy. Halkara maliỳe institutlarynyň geçiş ykdysadyỳetli döwletlere kömek bermekleri baradaky mesele giňden ara alnyp maslahatlaşyldy. Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy Türkmenistanda amala aşyrylan özgertmeleriň many mazmunyny Wulpensona düşündirdi, ol milli aỳraynlyklary we häsiỳetleri ozalky köpçülikleỳin hojalykdaky durmuş şertlerini nazara almak bilen geçirilỳär.

Soňra Beỳik Serdarymyz dürli komponiỳalaryň wekilleri bilen gepleşik geçirdi. Prezidentiň kabulhanasynda ministriň (kabulhanasynda) komersiỳa baradaky orunbasary Dawid Aaron we ençeme gezek Aşgabada gelip gören geňeşçi Ýan Kliski “Mobil”, “Western” “Halliburton” we “Ekson” kompaniỳalaryň wekilleri bilen duşuşdy. Duşuşyklaryň jemleri boỳunça G/b Türkmenistandaky Garaşsyzlyk diỳen ỳerde uglewodorot serişdelerini agtarmak hem-de işläp çykarmak boỳunça uzak möhletleỳin hyzmatdaşlyk hakynda “Mobil” kompaniỳasy bilen, şeỳle hem Amyderỳanyň sag kenary boỳunça geologiỳa hem-de geofiziki maglumatlaryny bilelikde tehniki taỳdan öwrenmek hakynda “Ekson” kompaniỳasy bilen häzir işleỳän, edil şonuň ỳaly-da geljegi bolan nebit skwažinalaryny netijeli ulanmak hakynda “Halliburton” kompaniỳalary bilen ylalaşyga gol çekildi.

“Boing” kompaniỳasynyň wise prezedenti S. Belỳamans bilen duşuşup onuň bilen uçarlaryň birnäçesini hususanda uly “Boing 457” uçaryny we täze nusgadaky uçarlarynyň üçüsine satyn almak barada kompaniỳa teklip etdi.

Gurbansoltan aỳynyň 23-de Türkmenistanyň prezidenti Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy bilen ABŞ-ň prezidenti Bin Klintonyň arasynda gepleşikler boldy, olar parahatçylyk hyzmatdaşlyk we demokratiỳa meseleleri hakynda öz nukdaỳnazarlary we düşünişlere barada bir-birine habar berdiler. Gurbansoltan aỳynyň 24-de Beỳik Serdarymyz Çikagada boldy. Ol ỳerde Türkmenistanyň Prezidenti ilkinji duşuşygy ABŞ-da nasos suwy arassalaỳan we suỳjedỳän beỳleki tehnikany öndürỳän örän iri “Koligan” kompaniỳasynyň ỳolbaşçylary bilen duşuşdy. Gepleşikleriň barşynda 10 ỳyl möhlet bilen iki taraplaỳyn hyzmatdaşlyk etmek barada ylalaşyk gazanyldy.

Şol gün Beỳik Serdarymyz dünỳäniň iň uly fermer enjamlaryny öndürỳän Dil end Ko kompaniỳasynyň ỳolbaşçylary bilen duşuşdy. Duşuşygyň jemleri boỳunça iki taraplaỳyn hyzmatdaşlygy giňeltmek hakynda Türkmenistanyň hökümeti bilen “Dir end Ko” kompaniỳasynyň arasynda gol çekildi.

Soňra Türkmenbaşy ABŞ-da hojalyk tehnikasyny öndürỳän örän uly “Keỳs” kompaniỳasynyň ỳolbaşçylary bilen duşuşyk geçirdi, gepleşikleriň barşynda ỳokary netijeli oba hojalyk tehnikasyny, şol sanda Türkmenistanyň hussy fermer hojalylaryny üpjün etmek üçin kiçi göwrümli tehnikany bermek barada Türkmenistanyň hökümeti bilen “Keỳs” kompaniỳasynyň arasynda uzak möhletleỳin hyzmatdaşlyk etmegiň esasy ugurlary barada ylalaşyk gazanyldy.

Bu syỳasat biziň dostluk, hem doganlyk ỳoly bilen, özara hyzmatdaşlyk hem deň hukuklylyk ỳoly bilen açyk ỳüreklilik ỳoly bilen öňe barỳandygymyzy aňladỳar.

2004-nji ỳylyň Garaşsyzlyk aỳynyň 7-de Türkmenistanyň giňeldilen Mejlisi bolup oňa Türkmenistan bilen ençeme ỳyllaryň dowamynda netijeli hyzmatdaşlyk edỳän iri amerikan kompaniỳalayň ỳolbaşçylary hem gatnaşdylar. Myhmanlaryň arasynda “Boing” kompaniỳasynyň wise presidenti Aldo Bazil, “Jon Dir” kompaniỳasynyň prezidenti Dewid Ewetritt, “Keỳs” kompaniỳasynyň wise prezidenti Maỳkol Stuart Edmonson “Aỳ Pi Konsalt” kompaniỳasynyň prezidenti Georg Kutelas şeỳle hem ABŞ-yň Türkmenistandaky adatdan daşary we Doly ygtyỳarly ilçisi Preỳsi Ann Jeỳkobson dagylar gatnaşdylar. Beỳik Saparmyrat Amerikany hyzmatdaşlaryň Türkmenistandaky işlerine ỳokary baha berdi. Bu hyzmatdaşlyk özara bähbitlilik esasynda guralỳar. Munuň özi ỳurdumyzyň ykdysady taỳdan galkynmagyna uly goşant boldy.

Sarpaly Serdarymyz hususan-da oba hojalyk maşynlaryny öndürijiler tarapynda amerikan tehnikasynyň Türkmenistana iberilỳän möçberiniň barha artỳandygyna güwä geçỳän anyk maglumatlary gorkezdi. Şol tehnika türkmen gallaçylarynyň uly üstünlikleri gazanmagyna degerli ỳardam berdi. Türkmenistana birinji derejeli uçarlary yzygiderlik iberỳän “Boing” kompaniỳasy hem ỳurdumyzyň aweasiỳasynyň dünỳä derejesine çykmagyna goşant goşdy. Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy kompaniỳasynyň ählisiniň ỳolbaşçỳlaryna hyzmatdaşlygy barha giňeltmäge hemişe taỳỳardygy üçin minnetdarlyk bildiip olary täze şertnamalara gol çekmek dabarasyna çagyrdy. Şol resminama laỳỳklykda ỳylyň dowamynda Türkmenistana jemi 58 million dollarlyk “Boing 717-200” kysymly uçarlaryň 2-si, şeỳle hem jemi 77 million dollarlyk pagta we däne ỳỳgnaỳjy kombaỳnlar getirdiler.

Türkmenistanyň prezidenti bu dabaraly waka mynasybetli amerikaly hyzmatdaşlary we mejlise gatnaşyjylaryň ählisini gutlamak bilen ep-esli möçberdäki şertnamalary kuwwatly we geljege ynamly garaỳan döwletiň baglaşmaga ukyplydygyny nygtady. Beỳik Serdarymyzyň bu pikirlerini amerikaly myhmanlar hem goldadylar. Olar öz çykyşlarynda dünỳäde sazlaşykly we durnukly ösỳän döwletleriň birihökmünde gurulỳan Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyga aỳratyn ähmiỳet berỳändigini bellediler. Hususan-da Aldo Bazil Türkmenistanyň G.D.A-yň giňişliginde “Boing” uçarlaryny yzygiderli satyn alỳan döwletdigini habar berdi.

2004-nji ỳỳlyň Bitaraplyk aỳỳnyň 9-nda Beỳik Saparmyrat Türkmenbaşy ABŞ-dan gelen myhmanlary kabul etdi. Olardan dünỳä belli “Jeneral Elektrik ” kompaniỳasynyň wekili. Amerikan kompaniỳasy biziň ỳurdumyz bilen köp ỳyldan bäri hyzmatdaslyk edip gelỳär. Bu hyzmatdaşlyk 2003-nji ỳylda gol çekilen uzak möhletleỳin hyzmatdaşlyk baradaky ylalaşyk bilen resmi taỳdan berkidildi. Şu gün bu hyzmatdaslygyň taryhyna täze sahypa ỳazylỳar: Meşhur kompaniỳa Aşagabadyň eteginde elektrik stansiỳasyny gurar diỳip prezidentimiz aỳtdy. Şu desga diňe bir paỳtagtymyzyň elektrik energiỳa ösỳän islegler doly kanagatlandyrmak bilen çäklenmän, eỳsem bu meseläni 10 ỳyllyklar üçin öňünden çözer.

Soňra döwlet baştutany “Jeneral Elekrigiň” sebit boỳunça direktory Roderik Krista söz berỳär. Muňa myhman ỳokary ynamy üçin Beyik Saparmyrat Türkmenbaşa minnetdarlyk bildirip, iň häzirki zaman enjamlary bilen enjamlaşdyrjak bu desganyň ỳokary hilli guruljakdygyny we 2006-njy ỳylyň Garaşsyzlyk ayỳnda ulanmana beriljekdigini nygtady. Jenap Krista “jeneral Elektrigiň” Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyga ỳokary baha berip biziň ỳurdumyzdaky hemmetaraplaỳyn özgerişligiň, ilkinji nobatda energetika ulgamyndaky özgerişleriň depginine haỳran galỳandygyny aytdy. Ol özüni gaỳtalanmajak keşbi, gözelligi bilen haỳran galdyran Aşgabadyň özünde täsiri barada gürrüň berdi.

Türkmenistanyň Prezidenti Beyik Saparmyrat Türkmenbaşy tarapyndan durmuşa gecirilỳän ruhy galkynyş syỳasatyň netijesinde Garaşsyzlyk ỳyllarynda şeỳle üstünlikler gazanyldy diỳip myhman belleỳär. Bularyň ählisi döwlet baştutanynyň Mukaddes Ruhnamasynyň sahypalarynda öz beỳanyny tapỳar. Şunuň bilen baglylykda Amerikan kompaniỳasynyň wekili ỳakyn wagtda Mukaddes Ruhnama kitabynyň II iňlis dilindäkisi bilen tanyşmaga mümkinçilik aljakdygyna umyt bildirdi. Soňra energetika ulagmynyň türkmen-amerikan hyzmatdaslygynyn täze tapgyrynyň başlanỳandygyny alamatlandyrỳan şeyle hem milli energetikanyň mümkinçiliklerini artdyrmak üçin täze şertleri döredỳän şertnama gol çekildi.

Beỳik Serdarymyzyň beỳle iň beỳik döwletler bilen olaryň iň uly kompaniỳalary bilen hoşmeỳilli gatnaşyklary iki tarap üçin hem bähbitli alyp barmagy geljekde Türkmen halkynyň ykdysady syỳasy taỳdan iň bir ösen derejesine getirỳär. beỳik Serdarymyzyň beỳle syỳasatly biziň gojaman taryhymyzdan gaỳdỳar. Bu barada özüniň Mukaddes Ruhnama kitabynyň II bölüminde şeỳle belleỳär.

Türkmenler goňşy ỳurtlar bilen özara gatnaşyklaryň iki tarap üçin-de bähbitli bolmagyna hemişe uly ähmiỳet berỳärdi we berỳär. Biziň ata-babalarymyz gaỳry ỳurtlaryň ilçilerini hiç haçan kemsiden, olaryň mertebesine şek ỳetiren däldir. Iki döwletiň arasynda baglaşylan şertnamalary birkemsiz berjaỳ edendir. Bu däbiň gözbaşlary gojaman gadymỳetden başlanỳar.