Şablon:Beýik Demirgazyk urşy

Demirgazyk ursy.XVIII asyryn basynda Ispaniyanyn korolynyn aradan cykandygy sebapli,Yewropada ispan tagtynyn mirasy ugrunda baslandy.Bu uruslar 1701-1714-nji yyllar aralygynda bolup gecdi.Ispan tagty ugrundaky urus bilen bir hatarda,1700-1721-nji yyllar aralygynda Demirgazyk ursy hem dowam edipdir.Demirgazyk ursunda Russiyanyn Swesiya garsu tarapdarlary bolup Daniya bilen Saksoniya cykys edyardiler.Ursun basynda yagday rus gosunlarynyn peydasyna bolmandyr.Swesiyanyn yas hem gujurly koroly Karl XII Daniyanyn paytagty Kopengagene yakynlasyar.Bu bolsa Daniyanyn urusdan cykmagyna sebap bolyar.Swed gosunlary Saksoniyanyn we Russiyanyn gosunlaryny derbi-dagyn edipdir. Narwanyn etegindaki sowes rus gosununyn kemciliklerini gorkezdi.Pyotr I bu sowesden sapak edinip,gosunda ozgerisleri gecirmage baslayar.Ilki bilen hemiselik harby gosun duzulipdir.Yas esgerler ucin harby talim beriji mekdepler acylyp,ol yerde harby ylymlar we sowes tilsimleri owredilipdir.1701-1704-nji yyllarda rus gosuny graf Seremetyewin serkerdeliginde Baltikanyn kenarlarynda ilkinji yenisler gazandy.Pyotr I-nin yolbascylygynda Newa deryasynyn akymynda swed deniz gosuny hem yenlise sezewar edilyar. 1705-nji yylda swed koroly Karl XII Rec Pospolitaniyany (Polsa) eyelap,onun tagtyna oz dikmesi belleyar.Swed koroly Saksoniyanyn hokumdary Awgusty hem Russiyadan gizlinlikde parahatcylykly sertnama gol cekmage mejbur edyar.Su yagdayda Swesiyanyn garsysyna Russiyanyn yeke ozi galyar. 1706-njy yylda KarlXII ris serhedinden gecip,Ukarinanyn caklerine aralasdy.Ukrainanyn getmany Iwan Mazepa swedlerin tarapyna gecdi.1709-njy yylyn 27-nji iyunynda Ukrainanyn Poltawa saherinin eteginde gije swed gosuny hujume gecipdir. Russiyanyn Demirgazyk ursunda ustun cykmagy onun halkara abrayyny artdyryar.Russiyanyn Senaty tarapyndan Pyotr I-nin inperator diylip yglan edildi.1721-nji yylda Pyotr I Beyik ady hem dakylyar.